دیورتیکولیت به انگلیسی Diverticulit به التهاب کیسه های برآمده نامنظم در دیواره روده بزرگ گفته می شود. دیواره روده بزرگ (کولون)، به طور عادی صاف است. به دلایل مختلف ممکن است، کیسه های نامنظم و برآمده در دیواره روده بزرگ تشکیل شود، که دیورتیکول نامیده می شود.
فهرست مطالب
دیورتیکول در کجای بدن و در چه سنی ایجاد می شود؟
دیورتیکول ها به خصوص بعد از 50 سالگی شایع هستند. آنها معمولاً در قسمت پایین روده بزرگ یافت می شوند. اغلب آنها مشکلی ایجاد نمی کنند.
دیورتیکولیت چیست و چه زمانی ایجاد می شود؟
در صورت داشتن دیورتیکول به مجموع آنها، دیورتیکولوز گفته می شود. دیورتیکولوز یک وضعیت بیماری نیست. ولی زمانی که این کیسه ها ملتهب شوند، این بیماری دیورتیکولیت نامیده می شود. التهاب در واقع فعالیت سیستم ایمنی بدن است، که جریان خون و مایعات را به محلی در بدن افزایش می دهد و سلول های مبارزه کننده با بیماری را تحویل می دهد. التهاب دیورتیکول می تواند باعث درد شدید، تب، حالت تهوع و تغییر در عادات مدفوع شما شود. دیورتیکولیت خفیف معمولاً با استراحت، تغییر در رژیم غذایی و احتمالاً آنتی بیوتیک درمان می شود. ولی دیورتیکولیت شدید معمولاً نیاز به درمان آنتی بیوتیکی در بیمارستان دارد و در مواردی ممکن است برای دیورتیکولیت شدید یا مکرر نیاز به جراحی باشد.
علائم دیورتیکولیت
یکی از علائم رایج دیورتیکولیت، درد در ناحیه زیر قفسه سینه یا همان شکم است. بیشتر اوقات، درد در قسمت پایین سمت چپ شکم احساس می شود. درد ناشی از دیورتیکولیت معمولاً ناگهانی و شدید است. درد ممکن است خفیف باشد و به تدریج بدتر شود یا شدت درد ممکن است در طول زمان متفاوت باشد. سایر علائم و نشانه های دیورتیکولیت ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تب
- حالت تهوع
- حساسیت در ناحیه شکم هنگام لمس.
- تغییرات در مدفوع، از جمله اسهال ناگهانی یا یبوست.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
هر زمان که شکم درد مداوم و بدون دلیل داشتید، مراقبت های پزشکی را دریافت کنید، به خصوص اگر تب و تغییرات قابل توجهی در مدفوع دارید.
علل دیورتیکول
دیورتیکول ها به مرور زمان در دیواره های روده بزرگ ممکن است، ایجاد شوند. آنها در افراد مسن شایع تر هستند. فشار در روده بزرگ( احتمالاً ناشی از اسپاسم یا فشار) ممکن است باعث ایجاد دیورتیکول در جایی که دیواره روده بزرگ ضعیف است، شود. دیورتیکولیت التهاب یک یا چند دیورتیکول است. این ممکن است به دلیل بیماری باکتریایی یا آسیب به بافت دیورتیکول رخ دهد.
عوامل خطر برای دیورتیکولیت
دیورتیکولیت در بین افراد بالای 50 سال شایع تر است. عوامل دیگری که خطر ابتلا به دیورتیکولیت را افزایش می دهند عبارتند از:
- چاقی
- عدم ورزش
- سیگار کشیدن
- مصرف زیاد الکل
- سطوح پایین ویتامین D
- رژیم غذایی حاوی غذاهای کم فیبر
- رژیم غذایی سرشار از گوشت قرمز
- برخی داروها، مانند استروئیدها، مواد افیونی و داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی، ایبوپروفن و ناپروکسن سدیم.
عوارض ناشی از دیورتیکول
حدود 15 درصد از افراد مبتلا به دیورتیکولیت دچار عوارض می شوند. اینها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- انسداد روده بزرگ
- آبسه کردن دیورتیکول و ایجاد چرک ناشی از بیماری باکتریایی
- خونریزی دیورتیکولی که به دلیل پاره شدن رگ های خونی اطراف کیسه است.
- فیستول یک گذرگاه غیرطبیعی و غیرعادی است که بین دو عضو یا ساختار بدن (مانند روده و اندام دیگر) یا بین یک عضو داخلی و سطح پوست ایجاد می‌شود. این ارتباط غیرطبیعی می‌تواند نتیجه التهاب، عفونت، جراحی، یا بیماری‌هایی مانند کرون یا سرطان باشد.
- پریتونیت (Peritonitis) یا پارگی در دیواره روده بزرگ که اجازه می‌دهد، مواد زائد و باکتری‌های موجود در روده به حفره شکم نفوذ کنند. این وضعیت خطرناک بوده و باعث التهاب جدی و تهدیدکننده زندگی در پوشش داخلی شکم (صفاق) است.
تشخیص دیورتیکولیت
موراد بسیاری می توانند باعث درد و سایر علائم مرتبط با دیورتیکولیت شوند. پزشک شما ممکن است با معاینه و دستور انجام آزمایش هایی علت بیماری را تشخیص دهد. در طول معاینه فیزیکی، پزشک شما به آرامی قسمت های مختلف شکم را لمس می کند تا متوجه شود در کجا درد یا حساسیت دارید. یک معاینه همچنین ممکن است شامل معاینه لگنی برای آزمایش بیماری اندام های تناسلی زنانه باشد. ممکن است از آزمایشات آزمایشگاهی برای رد سایر شرایط و تشخیص استفاده شود:
- آزمایش ادرار
- آزمایش مدفوع
- تست بارداری
- آزمایش آنزیم کبدی برای رد بیماری کبدی
- آزمایش خون برای علائم عفونت و فعالیت سیستم ایمنی
- CT اسکن نیز می تواند دیورتیکول ملتهب، آبسه، فیستول یا سایر عوارض را نشان دهد
درمان دیورتیکولیت
درمان بستگی به این دارد که وضعیت چقدر جدی باشد.
درمان دیورتیکولیت بدون عارضه
هنگامی که علائم خفیف هستند و هیچ عارضه ای وجود ندارد، این بیماری دیورتیکولیت بدون عارضه نامیده می شود. اگر علائم شما خفیف باشد، ممکن است در خانه درمان شوید. پزشک شما احتمالا یک رژیم غذایی مایع را توصیه می کند. هنگامی که علائم شروع به بهبود کردند، می توانید به تدریج غذای جامد را افزایش دهید و از غذاهای کم فیبر استفاده کنید. هنگامی که به طور کامل بهبود یافتیدو علائم از بین رفتند، می توانید یک رژیم غذایی معمولی را با غذاهای پرفیبر از سر بگیرید. مکمل فیبر نیز ممکن است توصیه شود. همچنین ممکن است نسخه ای برای آنتی بیوتیک داشته باشید. حتی زمانی که احساس بهتری دارید باید همه قرص ها را مصرف کنید.
درمان دیورتیکولیت پیچیده
اگر دچار علائم جدی یا عوارض شده‌اید، ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان داشته باشید. در این شرایط، آنتی‌بیوتیک‌ها از طریق لوله‌ای که در رگ قرار داده می‌شود (IV)، به شما تزریق می‌شوند.
عمل جراحی دیورتیکولیت
ممکن است از روش های نسبتا ساده برای تخلیه آبسه یا توقف خونریزی مربوط به دیورتیکولیت استفاده شود. جراحی روده بزرگ ممکن است در موارد زیر لازم باشد:
- دیورتیکولیت پیچیده
- سیستم ایمنی ضعیف
- داشتن چندین دوره دیورتیکولیت بدون عارضه
- داشتن عوارضی شامل پارگی دیواره روده بزرگ، فیستول یا سایر آسیب های جدی بافتی
جراحی دیورتیکولیت چگونه انجام می شود؟
روش اول جراحی لاپاراسکوپی است، که از طریق سوراخ های کوچک در شکم انجام می شود. در برخی موارد، جراحی از طریق یک سوراخ بزرگ مورد نیاز است. به طور کلی دو روش برای درمان دیورتیکولیت وجود دارد:
- بخشی از روده بزرگ بیمار برداشته می شود. بافت های سالم باقی مانده برای ایجاد مجدد یک کولون کامل به هم متصل می شوند.
- بخش سالم روده از بخش بیمار جدا می‌شود و به یک سوراخ روی شکم وصل می‌شود. مواد زائد داخل کیسه‌ای به نام کیسه کولوستومی جمع می‌شوند تا بخش بیمار فرصت ترمیم پیدا کند. بعد از بهبودی، بخش‌های روده دوباره به هم وصل شده و سوراخ شکم بسته می‌شود.
سایر روش های جراحی ممکن است برای درمان عوارضی مانند پریتونیت و فیستول ضروری باشد.
پیشگیری از دیورتیکولیت
برای کمک به پیشگیری از دیورتیکولیت:
- به طور منظم ورزش کنید. ورزش منظم و شدید خطر ابتلا به دیورتیکولیت را کاهش می دهد.
- یک رژیم غذایی با فیبر بالا بخورید. یک رژیم غذایی با فیبر بالا حرکت مواد زائد را در روده بزرگ بهبود می بخشد و خطر ابتلا به دیورتیکولیت را کاهش می دهد. غذاهای غنی از فیبر عبارتند از میوه ها، سبزیجات، غلات کامل، دانه ها و لوبیا.
- وزن سالم خود را حفظ کنید. با متخصص گوارش یا یک متخصص تغذیه در مورد اهداف وزن سالم برای شما و استراتژی های رسیدن به اهداف خود صحبت کنید.
- مایعات فراوان بنوشید. فیبر با جذب آب، مواد زائد در روده بزرگ را نرم و حجیم می کند. نوشیدن مایعات، حرکت مواد زائد را بهبود می بخشد و از یبوست جلوگیری می کند.
- سیگار را ترک کنید و مصرف الکل را کاهش دهید. سیگار کشیدن و مصرف زیاد الکل با افزایش خطر ابتلا به دیورتیکولیت همراه است.
نکته مهم: در گذشته، پزشکان متخصص توصیه می کردند که افراد مبتلا به دیورتیکولیت از مصرف آجیل، دانه ها و ذرت بو داده اجتناب کنند. ولی در مطالعات اخیر نشان داده است که این غذاها خطر ابتلا به دیورتیکولیت را افزایش نمی دهند. دانه ها و برخی آجیل ها منابع خوبی از فیبر هستند.
جمع بندی
دیورتیکولیت به التهاب یا عفونت کیسه‌های کوچک و غیرطبیعی در دیواره روده (دیورتیکول‌ها) گفته می‌شود. این وضعیت می‌تواند باعث درد شکم، تب، تهوع و تغییر در حرکات روده شود. علت دقیق آن مشخص نیست، اما رژیم غذایی کم فیبر، یبوست و فشار زیاد در روده از عوامل خطر آن هستند. درمان بسته به شدت بیماری متفاوت است و شامل مصرف آنتی‌بیوتیک، تغییر رژیم غذایی و در موارد شدیدتر، جراحی می‌شود. پیشگیری از دیورتیکولیت با مصرف غذاهای پرفیبر، نوشیدن آب کافی و داشتن فعالیت بدنی امکان‌پذیر است. شما می توانید برای رزرو نویت از طزیق همین سایت یا تماس تلفتی با کلینیک دکتر حسین ضیائی فوق تخصص گوارش و کبد بزرگسالان با ما در ارتباط باشید و از خدمات کلینیک بهرمند شوید. در ضمن در صورت داشتن هر گونه سوال و یا نظر خاص، در پایین همین مقاله(قسمت دیدگاه) با ما به اشتراک بگذارید، دکتر حسین ضیائی در اولین فرصت پاسخ شما را خواهند داد.
پرسش و پاسخ دیورتیکولیت
دیورتیکولیت چه زمانی نیاز به کولونوسکوپی دارد؟
پزشک شما ممکن است پس از اینکه دیگر علائم دیورتیکولیت را نداشتید، کولونوسکوپی را شش هفته یا بیشتر توصیه کند. کولونوسکوپی معاینه ای است که برای بررسی رشد نامنظم یا سرطان در روده بزرگ یا رکتوم استفاده می شود. توصیه برای این روش بستگی به این دارد که آخرین بار چه زمانی کولونوسکوپی انجام داده اید و دیورتیکولیت شما چقدر جدی بوده است.
آیا دیوریکتول خطرناک است؟
دیورتیکول به خودی خود خطرناک نیست، اما در صورتی که به دیورتیکولیت (التهاب یا عفونت دیورتیکول‌ها) تبدیل شود، می‌تواند مشکل‌ساز و خطرناک باشد. در این حالت، عفونت یا التهاب می‌تواند باعث درد شدید شکم، تب، خونریزی، یا حتی پارگی دیواره روده شود که در این صورت می‌تواند به پریتونیت (التهاب جدی در حفره شکم) منجر شود، که تهدیدی برای زندگی است.
آیا دیورکتول سرطان است؟
نه، دیورتیکول خود سرطان نیست. دیورتیکول‌ها کیسه‌های کوچک و غیرطبیعی هستند که در دیواره روده ایجاد می‌شوند و معمولاً هیچ علامت یا مشکلی ایجاد نمی‌کنند. این وضعیت به نام دیورتیکولوز شناخته می‌شود و خود به‌تنهایی سرطان به حساب نمی‌آید. اما اگر دیورتیکول‌ها دچار التهاب یا عفونت شوند و به دیورتیکولیت تبدیل شوند، می‌توانند مشکلاتی مانند درد شکم، تب، یا خونریزی ایجاد کنند. در حالی که دیورتیکول‌ها خود به سرطان تبدیل نمی‌شوند.