آزمایش آنتی‌ژن کارسینوامبریونیک به انگلیسی Carcinoembryonic antigen (CEA)، یک پروتئین خاص خون، را اندازه‌گیری می‌کند. معمولاً افراد با سطح بالای CEA متولد می‌شوند که با افزایش سن کاهش می‌یابد. اما برخی از انواع سرطان می‌توانند این پروتئین را افزایش دهند. پزشک شما ممکن است از آزمایش CEA برای هدایت درمان سرطان یا بررسی اثربخشی درمان استفاده کند.
فهرست مطالب
آزمایش CEA چیست؟
آزمایش آنتی‌ژن کارسینوامبریونیک (CEA) یک پروتئین خونی خاص به نام CEA را اندازه‌گیری می‌کند. همه افراد با سطح بالایی از این پروتئین متولد می‌شوند. CEA با افزایش سن کاهش می‌یابد. اما برخی از بیماری‌ها، از جمله انواع خاصی از سرطان، می‌توانند سطح CEA خون را افزایش دهند. از آزمایش CEA برای ارزیابی موارد زیر استفاده می‌کنند:
- ارزیابی میزان اثربخشی درمان‌های سرطان مانند شیمی‌درمانی، ایمونوتراپی یا پرتودرمانی
- تشخیص عود سرطان پس از بهبودی
- بررسی رشد/گسترش سرطان (سرطان متاستاتیک)
آزمایش CEA به تنهایی نمی‌تواند مشخص کند که فرد سرطان دارد یا نه، و برای غربالگری سرطان هم استفاده نمی‌شود. اما پزشک ممکن است بسته به شرایط و نوع درمان شما، این آزمایش را در فواصل زمانی مشخص تکرار کند تا روند بیماری یا پاسخ بدن به درمان را بررسی کند.
آزمایش CEA چگونه انجام می شود؟
آزمایش CEA معمولاً یک آزمایش خون است. در طول آزمایش خون، پزشک شما یک نمونه خون کوچک از یکی از رگ‌های شما می‌گیرد. متخصصان در آزمایشگاه خون را برای بررسی CEA تجزیه و تحلیل می‌کنند. در موارد اندک، پزشک شما ممکن است مایع را از موارد زیر آزمایش کند:
- دیواره شکم
- قفسه سینه
- نخاع
در این موارد، پزشک شما با استفاده از یک سوزن یا سرنگ، نمونه کوچکی از مایع را می‌گیرد. آنها سوزن یا سرنگ را وارد قفسه سینه یا کمر شما می‌کنند. پزشک شما آزمایش‌های CEA را به طور منظم توصیه می‌کند تا بتواند نتایج را در طول زمان مقایسه کند. به عنوان مثال، ممکن است در طول درمان سرطان، هر ماه به آزمایش CEA نیاز داشته باشید. اما هنگامی که در حال بهبودی هستید، پزشک شما ممکن است هر سه تا شش ماه یک آزمایش تجویز کند.
آماده شدن برای آزمایش CEA
پزشک به شما می‌گوید که چگونه آماده شوید. می‌توانید به طور موقت مصرف برخی داروها یا مکمل‌هایی که خونریزی را افزایش می‌دهند، مانند آسپرین، را متوقف کنید.
در طول آزمایش CEA چه انتظاری می‌توانم داشته باشیم؟
در طول آزمایش خون CEA، پزشک شما:
یک سوزن کوچک را به یکی از رگ‌های شما، معمولاً در بازوی شما، وارد می‌کند.
یک ویال یا لوله آزمایش را به سوزن متصل می‌کند.
یک نمونه خون کوچک جمع‌آوری می‌کند.
آزمایش CEA با نمونه برداری از مایعات بدن
داروی بی‌حس‌کننده (بی‌حسی موضعی) به کمر یا سینه شما تزریق می‌کند.
یک سوزن یا سرنگ را در ناحیه مورد نظر وارد می‌کند.
از تصویر اشعه ایکس برای هدایت سوزن به موقعیت صحیح استفاده می‌کند.
نمونه‌ای از مایع را از سینه، شکم یا ستون فقرات شما جمع‌آوری می‌کند.
آزمایش خون CEA معمولاً کمتر از پنج دقیقه طول می‌کشد. آزمایش‌های CEA سایر مایعات بدن معمولاً 30 دقیقه یا کمتر طول می‌کشد. می‌توانید همان روز به خانه برگردید.
خطرات آزمایش CEA چیست؟
آزمایش‌های CEA عموماً بی‌خطر هستند. آزمایش مایع قفسه سینه خطرات کمی دارد:
- از دست دادن خون
- عفونت
- آسیب ریه
عوارض جانبی احتمالی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- سرگیجه
- سردرد
- سبکی سر
اگر آزمایش خون انجام دهید، ممکن است درد خفیف یا کبودی در جایی که پزشک سوزن را وارد کرده است، داشته باشید. بیشتر افراد عوارضی را تجربه نمی‌کنند. پزشک به شما کمک می‌کند تا از قبل خطرات آزمایش را درک کنید.
سطوح آزمایش CEA به چه معناست؟
پزشک شما از نتایج آزمایش CEA برای بررسی اینکه آیا درمان سرطان مؤثر است، آیا سرطان در حال گسترش است یا اینکه آیا عود کرده است، استفاده می‌کند. آنها نتایج را در طول زمان مقایسه می‌کنند تا الگوها و تغییرات را ببینند.
اگر سطح CEA شما در طول درمان کاهش یابد، معمولاً به این معنی است که درمان شما مؤثر است. اگر سطح آن افزایش یابد، می‌تواند به این معنی باشد که سرطان در حال پیشرفت است یا به درمان پاسخ نمی‌دهد. CEA معمولاً بر حسب نانوگرم در میلی‌لیتر (ng/mL) اندازه‌گیری می‌شود:
سطح طبیعی CEA
سطح معمول CEA را بین ۰ تا ۳ نانوگرم در میلی‌لیتر می‌دانند. اگر سیگار می‌کشید، سطح طبیعی CEA ممکن است تا ۵ نانوگرم در میلی‌لیتر باشد.
سطح کمی بالای CEA
سطح CEA بیشتر از ۳ نانوگرم در میلی‌لیتر اما کمتر از ۱۰ نانوگرم در میلی‌لیتر معمولاً نشان‌دهنده یک تومور کوچک (موضعی) و احتمال کم عود سرطان است. سطح کمی بالای CEA همچنین می‌تواند به دلیل بیماری‌هایی باشد که سرطان نیستند.
سطح بالای CEA
سطح CEA بیشتر از ۱۰ نانوگرم در میلی‌لیتر اما کمتر از ۲۰ نانوگرم در میلی‌لیتر می‌تواند نشانه‌ای از سرطان در مراحل اولیه باشد. سطح CEA بالاتر از ۲۰ نانوگرم در میلی‌لیتر معمولاً نشانه‌ای از گسترش سرطان است. آزمایشگاه‌های مختلف ممکن است نتایج متفاوتی ارائه دهند، بنابراین همیشه ایده خوبی است که در مورد نتایج منحصر به فرد خود با پزشک خود صحبت کنید.
سرطان‌هایی که باعث افزایش CEA می‌شوند
CEA به عنوان یک نشانگر توموری (Tumor Marker) به‌ویژه در پایش بیماران مبتلا به سرطان‌های گوارشی استفاده می‌شود، نه به عنوان یک تست غربالگری عمومی.
سرطان‌هایی که باعث افزایش CEA می‌شوند:
سرطان کولون و رکتوم (روده بزرگ و راست‌روده)
شایع‌ترین سرطان مرتبط با CEA بالا.
افزایش CEA در این سرطان‌ها هم برای تشخیص عود بیماری و هم برای بررسی پاسخ به درمان اهمیت دارد.
سرطان پانکراس (لوزالمعده)
یکی از سرطان‌های دستگاه گوارش که معمولاً سطح CEA را بالا می‌برد.
گاهی همراه با افزایش CA 19-9 بررسی می‌شود.
سرطان معده
بیماران مبتلا به گاستریک کارسینوما (سرطان معده) معمولاً افزایش CEA دارند.
میزان افزایش بستگی به مرحله بیماری دارد.
سرطان ریه
به‌ویژه در نوع آدنوکارسینوم ریه، CEA می‌تواند بالا برود.
سرطان پستان
به خصوص در مراحل پیشرفته یا متاستاتیک (گسترش‌یافته) افزایش سطح CEA مشاهده می‌شود.
سرطان تیروئید مدولاری (Medullary thyroid carcinoma)
از جمله سرطان‌های خاصی که می‌تواند سطح CEA را بالا ببرد.
سرطان کبد (هپاتوسلولار کارسینوما)
اگرچه AFP (آلفا فیتوپروتئین) بیشتر برای کبد استفاده می‌شود، اما CEA نیز می‌تواند افزایش پیدا کند.
سرطان تخمدان و دهانه رحم
در برخی بیماران، به خصوص در مراحل پیشرفته، افزایش CEA مشاهده می‌شود.
چه شرایط دیگری می‌تواند باعث افزایش سطح CEA شود؟
شرایط غیر سرطانی که می‌توانند سطح CEA را افزایش دهند عبارتند از:
- گاستریت و زخم معده
- بیماری مزمن
- بیماری ریوی ساختاری (COPD)
- بیماری‌های کبدی مانند سیروز، کبد چرب یا سنگ کیسه صفرا
- دیورتیکولیت
- دیابت
- هرگونه بیماری خودایمنی یا التهابی
- بیماری‌های التهابی روده (بیماری کرون و کولیت اولسراتیو)
- بواسیر
- ذات‌الریه
- سیگار کشیدن
کاربرد بالینی CEA
پایش درمان سرطان کولورکتال: پس از جراحی یا شیمی‌درمانی، کاهش سطح CEA نشانه پاسخ مناسب به درمان است.
بررسی عود سرطان: افزایش دوباره CEA پس از درمان، می‌تواند هشدار عود بیماری باشد.
پیش‌آگهی بیماری: هر چه سطح CEA بالاتر باشد، معمولاً بیماری پیشرفته‌تر است.
جمع بندی
آزمایش CEA سطح CEA شما را اندازه‌گیری می‌کند. CEA یک گلیکوپروتئین خون است. انواع خاصی از سرطان می‌توانند سطح CEA شما را افزایش دهند، اما می‌توانید CEA بالایی داشته باشید بدون اینکه سرطان داشته باشید. متخصصان از این آزمایش‌ها برای تشخیص سرطان استفاده نمی‌کنند. اما اگر قبلاً تشخیص سرطان داشته‌اید، پزشک شما ممکن است از این آزمایش برای هدایت یا نظارت بر درمان شما استفاده کند. دکتر حسین ضیائی فوق تخصص گوارش و کبد بزرگسالان دارای یک تیم حرفه ای و مجرب واقع در خیابان ملاصدرا تهران می باشد. شما عزیزان می توانید برای رزرو نوبت از طریق همین سایت یا تماس تلفنی با ما در ارتباط باشید و از خدمات کلینیک بهرمند شوید. در ضمن در صورت داشتن هر گونه سوال یا نظر خاص می توانید در پایین همین مقاله(قسمت دیدگاه) با ما به اشتراک بگذارید، دکتر حسین ضیایی در اولین فرصت پاسخ شما را خواهند داد.
