بیماری ریفلاکس معده به مری به انگلیسی Gastroesophageal reflux disease (GERD) زمانی اتفاق می‌افتد که اسید معده به طور مکرر به لوله‌ای که دهان و معده شما را به هم متصل می‌کند (مری) برمی‌گردد. این شستشوی معکوس (ریفلاکس اسید) می تواند پوشش مری شما را تحریک کند.
بسیاری از افراد هر از گاهی رفلاکس معده را تجربه می کنند. با این حال، هنگامی که ریفلاکس معده به طور مکرر در طول زمان اتفاق می افتد، می تواند باعث بیماری ریفلاکس معده به مری شود. اکثر مردم می توانند ناراحتی رفلاکس معده را با تغییر شیوه زندگی و داروها مدیریت کنند. و در موارد نادر،برخی افراد ممکن است برای کاهش علائم نیاز به جراحی داشته باشند.
فهرست مطالب
علائم بیماری ریفلاکس معده کدامند؟
علائم و نشانه های رایج ریفلاکس معده عبارتند از:
- احساس سوزش در قفسه سینه (سوزش سر دل)، معمولاً بعد از غذا خوردن، که ممکن است در شب یا هنگام دراز کشیدن بدتر شود.
- شستشوی معکوس (بازگشت) غذا یا مایع ترش
- درد بالای شکم یا قفسه سینه
- مشکل در بلع (دیسفاژی)
- احساس یک توده در گلو
اگر ریفلاکس معده شبانه دارید، ممکن است این موارد را نیز تجربه کنید:
- سرفه مداوم
- التهاب تارهای صوتی (لارنژیت)
- آسم جدید یا بدتر شده
چه زمانی باید یک بیمار ریفلاکس معده به پزشک مراجعه کند؟
- علائم ریفلاکس معده شدید یا مکرر را تجربه کنید.
- بیش از دو بار در هفته از داروهای بدون نسخه برای سوزش سر دل استفاده کنید.
ریفلاکس معده به چه علت صورت می پذیرد؟
علت ریفلاکس معده ناشی از ریفلاکس مکرر اسید یا ریفلاکس محتوای غیر اسیدی معده است. هنگامی که غذا را قورت می دهید، یک نوار عضلانی دایره ای در اطراف کف مری (اسفنکتر تحتانی مری) شل می شود تا غذا و مایعات به معده شما جریان یابد. سپس اسفنکتر دوباره بسته می شود. اگر اسفنکتر آنطور که باید شل نشود یا ضعیف شود، اسید معده می تواند به مری شما برگردد. این شستشوی معکوس و مداوم اسید، پوشش مری را تحریک می کند و اغلب باعث التهاب آن می شود.
چه عواملی میتواند خطر ریفلاکس معده را افزایش بدهد؟
- چاقی
- برآمدگی بالای معده به بالای دیافراگم (فتق هیاتال)
- بارداری
- اختلالات بافت همبند(مانند اسکلرودرمی)
- تاخیر در تخلیه معده
عواملی که می توانند ریفلاکس معده را تشدید کنند عبارتند از:
- سیگار کشیدن
- خوردن وعده های غذایی حجیم یا غذا خوردن در اواخر شب
- خوردن غذاهای خاص (محرک) مانند غذاهای چرب یا سرخ شده
- نوشیدن برخی نوشیدنی ها مانند الکل یا قهوه
- مصرف برخی داروها مانند آسپرین
عوارض ناشی از رفلاکس اسید معده به مری چیست؟
التهاب بافت مری (ازوفاژیت): اسید معده می تواند بافت مری را تجزیه کند و باعث التهاب، خونریزی و گاهی اوقات زخم باز (زخم) شود. ازوفاژیت می تواند باعث درد شود و بلع را دشوار کند.
باریک شدن مری (تنگی مری): آسیب به قسمت تحتانی مری از اسید معده باعث ایجاد بافت اسکار می شود. بافت اسکار مسیر غذا را باریک می کند و منجر به مشکلات بلع می شود.
تغییرات پیش سرطانی در مری (مری بارت): آسیب ناشی از رفلاکس معده می تواند باعث ایجاد تغییراتی در بافت پوشاننده قسمت تحتانی مری شود. این تغییرات با افزایش خطر ابتلا به سرطان مری مرتبط است.
تشخیص بیماری ریفلاکس معده چگونه است؟
آندوسکوپی بخش بالایی دستگاه گوارش: پزشک یک لوله نازک و قابل انعطاف مجهز به نور و دوربین (آندوسکوپ) را در گلوی شما قرار می دهد. آندوسکوپ به پزشک کمک می کند تا داخل مری و معده شما را ببیند. همچنین می توان از آندوسکوپی برای جمع آوری نمونه بافت (بیوپسی) برای آزمایش عوارضی مانند مری بارت استفاده کرد. در برخی موارد، اگر تنگی در مری دیده شود، در طی این روش می‌توان آن را کشیده یا گشاد کرد. این کار برای بهبود مشکل بلع (دیسفاژی) انجام می شود.
آزمایش پروب اسید سرپایی (pH): یک مانیتور در مری شما قرار داده می شود تا تشخیص دهد که اسید معده چه زمانی و برای چه مدت در آنجا برگشت می کند. مانیتور به یک کامپیوتر کوچک متصل می‌شود که آن را دور کمر یا با بند روی شانه می‌بندید. مانیتور ممکن است یک لوله نازک و انعطاف پذیر (catheter) باشد که از طریق بینی به مری شما وارد می شود. یا ممکن است گیره ای (clip) باشد که در حین آندوسکوپی در مری شما قرار می گیرد. گیره بعد از حدود دو روز وارد مدفوع شما می شود.
اشعه ایکس از بخش فوقانی دستگاه گوارش: اشعه ایکس پس از نوشیدن مایعی گچی که پوشش داخلی دستگاه گوارش شما را می پوشاند و پر می کند، گرفته می شود. این پوشش به پزشک شما اجازه می دهد تا تصویری از مری و معده شما را ببیند. این به ویژه برای افرادی که در بلع مشکل دارند مفید است.
مانومتری مری(Esophageal manometry): این تست انقباضات ریتمیک عضلانی مری را هنگام بلع اندازه گیری می کند. مانومتری مری همچنین هماهنگی و نیروی اعمال شده توسط عضلات مری را اندازه گیری می کند. این معمولاً در افرادی که مشکل بلع دارند انجام می شود.
بهترین روش برای درمان ریفلاکس معده کدام است؟
جهت درمان ریفلاکس معده پزشک شما احتمالاً توصیه می کند که ابتدا تغییرات سبک زندگی و داروهای بدون نسخه را امتحان کنید. اگر در عرض چند هفته بهبودی را تجربه نکردید، پزشک ممکن است داروهای تجویزی و آزمایشات اضافی را توصیه کند.
داروهای بدون نسخه عبارتند از:
آنتی اسیدهایی که اسید معده را خنثی می کنند. آنتی اسیدهای حاوی کربنات کلسیم، مانند Mylanta، Rolaids و Tums، ممکن است تسکین سریعی ایجاد کنند. اما آنتی اسیدها به تنهایی مری ملتهب آسیب دیده توسط اسید معده را درمان نمی کنند. استفاده بیش از حد از برخی آنتی اسیدها می تواند عوارض جانبی مانند اسهال و یا گاهی اوقات مشکلات کلیوی ایجاد کند. اگر شروع به مصرف داروهای بدون نسخه برای ریفلاکس معده کردید، حتماً به پزشک خود اطلاع دهید.
درمان های تجویزی-قوی برای ریفلاکس معده عبارتند از:
بهترین قرص برای درمان رفلاکس معده مهارکننده های پمپ پروتون می باشند. این داروها عبارتند از: اسموپرازول (Nexium)، لانسوپرازول (Prevacid)، امپرازول (Prilosec)، پانتوپرازول (Protonix)، رابپرازول (Aciphex) و دکسلانسوپرازول (Dexilant). اگرچه مصرف این داروها می تواند به کاهش علائم و درمان رفلاکس معده کمک کند، اما ممکن است باعث اسهال، سردرد، حالت تهوع یا در موارد نادر منجر به کاهش ویتامین B-12 یا منیزیم در بدن شود.
روش های جراحی درمان ریفلاکس معده کدامند؟
فوندوپلیکاسیون(Fundoplication): روش جراحی است که در آن بالای معده را به دور اسفنکتر تحتانی مری می‌پیچانند تا عضله را سفت کند و از ریفلاکس معده جلوگیری کند. فوندوپلیکاسیون معمولا با یک روش کم تهاجمی (لاپاروسکوپی) انجام می شود. بسته شدن قسمت بالایی معده می تواند کامل (فوندوپلیکاسیون نیسن) یا جزئی باشد. رایج ترین روش جزئی، فوندوپلیکاسیون Toupet است. جراح شما بهترین نوع را برای شما توصیه خواهد کرد.
دستگاه LINX: حلقه‌ای از دانه‌های مغناطیسی کوچک که در اطراف محل اتصال معده و مری پیچ شده است. جاذبه مغناطیسی بین مهره‌ها به اندازه‌ای قوی است که محل اتصال را در برابر ریفلاکس معده بسته نگه دارد، اما به اندازه‌ای ضعیف است که اجازه عبور غذا را بدهد. دستگاه LINX را می توان با استفاده از جراحی کم تهاجمی کاشت.
فوندوپلیکاسیون بدون برش از طریق دهان (TIF): این روش جدید شامل سفت کردن اسفنکتر تحتانی مری با ایجاد یک پوشش نسبی در اطراف قسمت تحتانی مری با استفاده از بست های پلی پروپیلن(polypropylene) است. TIF از طریق دهان با استفاده از آندوسکوپ انجام می شود و نیازی به برش جراحی ندارد. از مزایای آن می توان به زمان بهبودی سریع و تحمل بالا اشاره کرد. اگر فتق هیاتال (hiatal hernia) بزرگ دارید، TIF به تنهایی یک گزینه نیست. با این حال، TIF ممکن است در صورتی امکان پذیر باشد که با ترمیم فتق هیاتال لاپاروسکوپی ترکیب شود.
از آنجایی که چاقی می تواند یک عامل خطر برای ریفلاکس معده باشد، پزشک شما می تواند جراحی کاهش وزن را به عنوان گزینه ای برای درمان رفلاکس معده پیشنهاد کند. با پزشک خود صحبت کنید تا دریابید که آیا کاندیدای این نوع جراحی هستید یا خیر.
سبک زندگی و درمان های خانگی برای درمان ریفلاکس معده
وزن سالم را حفظ کنید: اضافه وزن به شکم شما فشار می آورد، معده شما را بالا می برد و باعث ریفلاکس معده می شود.
سیگار نکشید: سیگار کشیدن توانایی اسفنکتر تحتانی مری را برای عملکرد صحیح کاهش می دهد و منجر به ریفلاکس معده می شود.
تخت خود را بالا بیاورید: اگر هنگام خواب مرتباً دچار سوزش سر دل می‌شوید، برای جلوگیری از ریفلاکس معده، انتهای سر را 6 تا 9 اینچ بالا بیاورید. اگر نمی توانید تخت خود را بالا بیاورید، می توانید یک گوه بین تشک و فنر تخت خود قرار دهید تا بدن خود را از کمر به بالا، بالا ببرید. بالا بردن سر با بالش های اضافی موثر نیست.
از سمت چپ خود بخوابید: وقتی به رختخواب می روید، با دراز کشیدن به پهلوی چپ شروع کنید تا احتمال ریفلاکس معده کمتر شود.
بعد از غذا دراز نکشید: حداقل سه ساعت بعد از خوردن غذا قبل از دراز کشیدن یا رفتن به رختخواب صبر کنید.
غذا را به آرامی بخورید و کاملا بجوید: بعد از هر لقمه چنگال خود را زمین بگذارید و پس از جویدن و قورت دادن آن لقمه دوباره آن را بردارید.
از خوردن غذاها و نوشیدنی هایی که باعث ریفلاکس معده می شوند خودداری کنید. محرک های رایج عبارتند از الکل، شکلات، کافئین، غذاهای چرب یا نعناع.
از پوشیدن لباس های تنگ خودداری کنید: لباس هایی که به دور کمر شما محکم می شوند، به شکم و اسفنکتر تحتانی مری فشار وارد می کنند و باعث ریفلاکس معده می شوند.
آیا داروهای گیاهی برای درمان ریفلاکس معده مناسب است؟
برخی از درمان‌های مکمل و جایگزین گیاهی، مانند زنجبیل، بابونه و نارون لغزنده، ممکن است برای درمان ریفلاکس معده توصیه شود. با این حال، هیچ یک برای درمان ریفلاکس معده ثابت نشده است. برای درمان های جایگزین ریفلاکس معده با پزشک خود صحبت کنید.
از پزشک متخصص خود چه سوالاتی در ارتباط با ریفلاکس معده بپرسیم؟
شما می توانید سوالات زیر را از پزشک خود بپرسید:
محتمل ترین علت علائم من چیست؟
به چه آزمایشاتی نیاز دارم؟ آیا آمادگی خاصی برای آنها وجود دارد؟
آیا وضعیت من موقتی است یا مزمن؟
چه درمان هایی برای رفلاکس معده در دسترس هستند؟
آیا محدودیتی وجود دارد که باید رعایت کنم؟
من مشکلات سلامتی دیگری دارم. چگونه می توانم این شرایط را با هم مدیریت کنم؟
جواب تمامی سوالات خود و همچنین درمان ریفلاکس معده به مری را می توانید از کلینیک دکتر حسین ضیائی فوق تخصص گوارش و کبد بزرگسالان بخواهید و از درمان خود آگاه شوید.
سوالات متداول ریفلاکس معده
برای درمان رفلاکس معده چی بخوریم؟
مصرف غذاهایی که دارای فیبر بالا هستند، باعث ایجاد احساس سیری برای مدت زمان بیشتری می‌شود و از احساس ریزه خواری یا پرخوری جلوگیری می‌کند که ممکن است باعث بدتر شدن ریفلاکس معده شود. همچنین مواد غذایی با خاصیت قلیایی، تخم مرغ سفید، چربی‌های سالم، زنجبیل و شیر و ماست کم چرب نیز موارد مفیدی برای سلامتی هستند.
چرا ریفلاکس معده در دوران بارداری تشدید می شود؟
همانطور که جنین رشد می‌کند، رحم نیز درحال رشد است که باعث فشار بر معده و دریچه تحتانی مری به معده می‌شود و درنتیجه ممکن است باعث رخ دادن ریفلاکس اسید معده شود، به‌ویژه اگر شکم پر باشد. بنابراین، بیشتر محققان معتقدند که رفلاکس معده با پیشرفت بارداری بدتر می‌شود.
آیا رفلاکس معده باعث ابتلا به سرطان مری می شود؟
به گفته محققان، هر فعالیتی که سلول‌های مری را تحریک کند، ممکن است باعث ایجاد سرطان در مری شود. مصرف مایعات گرم و بیماری‌هایی مانند رفلاکس معده می‌توانند زخم در مری ایجاد کرده و احتمال بروز سرطان مری را افزایش دهند.
درمان صدرصد ریفلاکس معده کدام روش است؟
موارد درمانی شامل داروهای شیمیایی مثل رانیتیدین، پانتوپرازول، لانسوپرازول و امپرازول، روش‌های درمانی گیاهی و خانگی، طب سوزنی، جراحی در موارد حاد، روش‌های کاهش وزن، ترک سیگار، کاهش حجم وعده‌های غذایی و استفاده از تمرین‌های ورزشی خاص می‌شود.
اسید رفلاکس معده چیست؟
در دیواره داخلی معده، غده ها موجود هستند که ماده گوارشی مایع، رقیق و اسیدی به نام شیره معده را ترشح می‌کنند. یک فرد بالغ و سالم روزانه حدود ۲ تا ۳ لیتر شیره معده تولید می‌کند. یکی از اجزای اصلی شیره معده، اسید معده یا Gastric acid است.
آیا ریفلاکس معده باعث بوی بد دهان می شود؟
ریفلاکس معده زمانی رخ می‌دهد که اسید معده به سمت مری بازمی‌گردد و باعث سوزش سر دل و علائم ناخوشایند دیگر می‌شود. یکی از مشکلاتی که ممکن است با ریفلاکس معده همراه باشد، بوی بد دهان است. این بوی بد به دلیل برگشت اسید و محتویات معده به مری و گاهی حتی تا دهان ایجاد می‌شود. این مواد اسیدی نه تنها باعث تحریک مری می‌شوند، بلکه محیط دهان را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهند.
شما می توانید جهت درمان ریفلاکس معده خود به کلینیک دکتر حسین ضیائی فوق تخصص گوارش و کبد بزرگسالان مراجعه کنید و از خدمات مطب بهرمند شوید.