نفخ شکم به انگلیسی Abdominal bloating یک علامت شایع گوارشی است که افراد مبتلا به طیف وسیعی از اختلالات پزشکی و جراحی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. گزارش‌ها نشان می‌دهد که حدود 40 درصد از افراد جامعه به این مشکلات دچار می‌شوند و این میزان در افرادی که با اختلالات گوارشی مانند سوء هاضمه ، سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) و یبوست تشخیص داده شده‌اند، بیشتر است. افراد مبتلا به این علائم مزمن و متوسط تا شدید، از تأثیر منفی آن بر سطح فعالیت و کیفیت زندگی خود رنج می‌برند. باد شکم احساسی است که شکم شما بیش از حد پر یا کشیده شده است. این حالت زمانی اتفاق میافتد که: مایعات، گازها و یا جامدات در بخشی از روده شما جمع می شوند وسپس آزاد می شوند، یاممکن است به دلیل ضعیف شدن عضلات بعد از بارداری باشد.
فهرست مطالب
چه علائمی با نفخ شکم در ارتباط است؟
- اسهال
- ورم شکم
- یبوست
- آروغ زدن
- گرفتگی عضلات
- گاز (نفخ شکم)
چه عواملی باعث نفخ شکم می شود؟
باد شکم می تواند توسط عوامل مختلفی ایجاد شود. هنگامی که :
- مقدار زیادی غذای شور و کربوهیدرات بخورید.
- وقتی خیلی سریع غذا می خورید هوای زیادی ببلعید.
- نوشیدنی های گازدار زیاد بنوشید.
نفخ شکم منظم می تواند ناشی از مشکلات دیگری باشد، از جمله:
- استرس
- افزایش وزن
- یبوست
- بیماری سلیاک (Celiac disease)
- سندرم روده تحریک پذیر (IBS)
- برخی از داروها
- عفونت هلیکوباکتر پیلوری
- هورمون ها، از جمله قبل از پریود یا در دوران یائسگی
- عدم تحمل غذایی، به شیر (عدم تحمل لاکتوز) و سایر غذاها مانند برخی میوه ها، سبزیجات و غلات (مانند گندم)
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر نفخ شکم شما بهتر نشد، باید به پزشک مراجعه کنید. پزشک می تواند به تشخیص علت باد شکم کمک کند. به این ترتیب آنها می توانند شما را به سمت بهترین درمان هدایت کنند. در صورت نیاز، آنها همچنین می توانند شما را برای کمک بیشتر به متخصص تغذیه یا متخصص گوارش معرفی کنند. همچنین در صورت بروز باد شکم در موارد زیر جهت تسکین می توانید به پزشک مراجعه کنید:
- قبل از سیکل قاعدگی
- در دوران یائسگی
اگر علاوه بر نفخ شکم علائم دیگری همچون موارد زیر دارید حتما به پزشک مراجعه کنید:
- اسهال
- درد مداوم یا شدید شکم
- خون در مدفوع
- تغییر در رنگ یا فرکانس مدفوع
- کاهش وزن بدون دلیل
- از دست دادن اشتها یا احساس سیری سریع
نفخ شکم چگونه تشخیص داده می شود؟
پزشک شما می تواند علت نفخ شکم شما را تشخیص دهد. آنها ممکن است جهت تشخیص موارد زیر از شما بخواهند آزمایش خون و یا آزمایش مدفوع انجام دهید:
- عفونت
- رشد بیش از حد باکتری‌ها
- بیماری سلیاک(Celiac disease)
آنها همچنین میتوانند با انجام گاستروسکوپی یا کولونوسکوپی سیستم گوارش شما را بررسی کنند. در طول این روش‌ها، پزشک شما می‌تواند از هر چیز غیرعادی که ممکن است ببیند بیوپسی (نمونه بافت) بگیرد. این می تواند به تشخیص وی کمک کند. نفخ شکم گاهی می تواند به دلیل مشکلات غیر گوارشی باشد. اگر پزشک شما فکر می کند که عامل دیگری باعث نفخ شکم شما شده است، ممکن است سونوگرافی را تجویز کند.
نفخ شکم چگونه درمان می شود؟
با توجه به طیف گستردهای از علل احتمالی مرتبط با نفخ شکم، شناسایی موثرترین درمان برای هر فردی که علائم دارد می تواند یک فرآیند پیچیده باشد. گزینه های درمانی شامل تغییرات رژیم غذایی، پروبیوتیک ها، آنتی بیوتیک ها، عوامل پروکینتیک، ضد اسپاسم، تعدیل کننده های عصبی و بیوفیدبک دفع است. روش درمان نفخ شکم بستگی به علت نفخ شکم شما دارد و برای هر فردی متفاوت است. باد شکم معمولاً خود به خود از بین می رود. تنظیم رژیم غذایی می‌تواند کمک کننده باشد. سعی کنید به غذاهایی که نفخ شکم شما را بدتر می کند توجه داشته باشید و سعی کنید از آنها اجتناب کنید. ممکن است لازم باشد یک رژیم غذایی حذفی را امتحان کنید تا متوجه شوید کدام غذا یا غذاها باعث ایجاد مشکلات شما می شوند. پزشک دستگاه گوارش یا متخصص تغذیه می‌تواند در این مورد به شما کمک کند. محدود کردن موارد زیر ممکن است به کاهش نفخ شکم کمک کند:
- غذاهای شور
- کربوهیدرات ها
- نوشابه های گازدار
- پیاز یا سیر
- گندم
- چاودار (Secale cereale)
- محصولات لاکتوز
- میوه
اگر نفخ شکم همراه با یبوست باشد، سعی کنید:
- مصرف بیشتر غذاهای پرفیبر مانند میوه، سبزیجات و غلات کامل
- افزایش مقدار آبی که مینوشید.
- ورزش منظم
اگر نفخ شکم ناشی از یائسگی باشد
برای درمان باد شکم ناشی از یائسگی، پزشک می تواند هورمون درمانی را نیز تجویز کند. ممکن است برای درمان یبوست به ملین نیاز داشته باشید. نفخ شکم ناشی از یک بیماری پزشکی مانند بیماری سلیاک ممکن است نیاز به پیروی از یک رژیم غذایی سخت داشته باشد. این می تواند به جلوگیری از نفخ شکم و سایر علائم کمک کند. اگر مبتلا به سندرم روده تحریک پذیرهستید، پیروی از یک رژیم غذایی با فیبر بالا و رژیم غذایی فودمپ (FODMAP) ممکن است کمک کننده باشد. این ممکن است شامل محدود کردن موارد ذیل باشد:
- برخی از محصولات لبنی
- گندم و غلات دیگر
- برخی از میوه ها و سبزیجات
قبل از شروع هر رژیمی با یک متخصص مانند پزشک دستگاه گوارش یا متخصص تغذیه صحبت کنید. پزشک یا فیزیوتراپیست می‌تواند تمریناتی را برای تقویت عضلات ضعیف شکم به شما بدهد.
درمان نفخ شکم با رعایت رژیم غذایی
برای اینکه سیستم گوارش خود به خوبی کار کند، از یک رژیم غذایی سالم پیروی کنید. سعی کنید:
- مصرف فیبر خود را افزایش دهید.
- مصرف غذاهای فرآوری شده و چرب را کاهش دهید.
- کمتر الکل بنوشید.
- نوشیدن مقدار زیادی آب
- همچنین مطمئن شوید که هر دارویی را طبق دستور پزشک مصرف کنید.
- سعی کنید به طور منظم و آهسته غذا بخورید.
ورزش منظم برای درمان باد شکم
- عضلات شکم خود را تقویت کنید.
- سیستم گوارشی خود را تحریک کنید تا غذا را بهتر هضم کند.
- فعالیت بدنی همچنین به کاهش استرس کمک می کند، که می تواند بر سیستم گوارش شما تأثیرگذار باشد.
- سیگار برای گوارش شما مضر است. اگر سیگار می کشید، سعی کنید همین الان آن را ترک کنید.
جهت درمان مشکلات گوارشی نظیر نفخ شکم می توانید به کلینیک دکتر حسین ضیائی فوق تخصص گوارش و کبد بزرگسالان مراجعه کنید، و از خدمات کلینیک بهرمنده شوید.
همچنین شما می‌توانید سوالات و نظرات خود را در بخش دیدگاه‌ها با ما به اشتراک بگذارید. دکتر حسین ضیائی در اولین فرصت به سوالات شما پاسخ خواهند داد.
سوالات متداول
جهت از بین بردن فوری نفخ شکم چه کاری باید انجام دهیم؟
خارج کردن گاز شکم یکی از راه های سریع از بین بردن بادشکم می باشد. دفع مدفوع، استفاده از کیسه آب گرم بر روی شکم، ماساژ شکم، ورزش کردن، استفاده از سرکه سیب از دیگر روش های درمان فوری نفخ شکم می باشند.
بهترین دمنوش برای باد شکم چیست؟
استفاده از نعناع تند، فرنجمشک، خاراگوش، زنجبیل، رازیانه، گل سپاسی، بابونه، سنبل ختایی می تواند برای کاهش باد شکم موثرباشد.
برای درمان خانگی باد شکم زیاد چه کنیم؟
ورزش منظم روزانه، عدم استفاده از دخانیات، عدم مصرف نوشیدنی‌های الکلی و نوشابه، عدم مصرف حبوبات بدون خیساندن آنها و تعویض آب در حال پخت، و عدم مصرف خوراکی‌های گرم مانند عسل ، اقداماتی است که می‌تواند به بهبود وضعیت افراد دچار نفخ کمک کند.
برای رفع باد شکم چه بخوریم؟
استفاده از داروهای بدون نسخه، مانند آنتی‌اسیدها، استفاده از کیسه آب گرم بر روی شکم، مصرف آب، مصرف نعناع و نوشیدن آب گازدار به رفع نفخ شکم کمک می‌کند. اجتناب از مصرف لوبیا، کلم و کلم بروکلی، کشمش، عدس و انواع آلو نیز می‌تواند نفخ شکم را کاهش دهد.
داروی از بین بردن باد شکم زیاد چیست؟
قرص و شربت سایمتیکون داروی شیمیایی است که بهترین درمان برای نفخ معده می‌باشد، زیرا به خروج هوای اضافی از معده کمک می‌کند. فاموتیدین نیز نفخ معده را کاهش می‌دهد. همچنین داروی کلپرمین دارای ماده‌ی شل کننده عضلانی است که با کاهش اسپاسم عضلات دستگاه گوارش، نفخ را کاهش می‌دهد.
آیا نفخ شکم خطرناک است؟
اگر با وجود تغییر در رژیم غذایی و آهسته خوردن هنوز هم این مشکلات را تجربه می‌کنید و علاوه بر باد معده، علائم دیگری مانند درد شکم، حالت تهوع، مدفوع خونی یا کاهش اشتها دارید، احتمالاً علت آن یک بیماری خاص است و باید برای درمان آن به پزشک مراجعه کنید.
علت باد شکم بعد از غذا چیست؟
گاز معده به خصوص بعد از وعده غذایی، شایع‌ترین علت نفخ است. وقتی غذا هضم نشده تجزیه می‌شود یا هوا را می‌بلعید، گاز در دستگاه گوارش تجمع می‌یابد. همه افراد هنگام خوردن یا نوشیدن، هوا را می‌بلعند.
آیا قرص مترونیدازول برای نفخ شکم موثر است؟
مترونیدازول(Metronidazole) برای درمان تعداد زیادی از عفونت‌ها استفاده می‌شود. این دارو با توقف رشد باکتری‌ها و انگل‌ها عمل می‌کند. مترونیدازول برای درمان عفونت‌های پوستی، آکنه روزاسه (rosacea)، عفونت‌های دهان، نفخ شکم و اسهال استفاده می‌شود.
آیا قرص پروبیوتیک برای نفخ شکم موثر است؟
پروبیوتیک‌ها حاوی باکتری‌های مفید مانند لاکتوباسیلوس و بیفیدوباکتریوم هستند که به هضم منظم غذا کمک می‌کنند و باعث کاهش نفخ می‌شوند. این باکتری‌ها در غذاهای تخمیر شده مانند کلم ترش و ماست یافت می‌شوند. همچنین برای داشتن تاثیر بیشتر، می‌توانید قرص پروبیوتیک را بدون نیاز به نسخه خریداری کنید. استفاده از این مکمل می‌تواند در کاهش نفخ تاثیرگذار باشد.