یبوست به انگلیسی Constipation مشکل دفع مدفوع است. یبوست(قبض بودن) به طور کلی به معنی دفع کمتر از سه مدفوع در هفته یا داشتن دفع مدفوع دشوار است. یبوست نسبتاً شایع است. کمبود فیبر غذایی، مایعات و ورزش می تواند باعث یبوست شود. اما سایر شرایط پزشکی یا داروهای خاص ممکن است علت آن باشد. یبوست معمولاً با تغییر در رژیم غذایی و ورزش یا با داروهای بدون نسخه درمان می شود. قبض بودن ممکن است به داروها، تغییرات در داروها یا سایر درمان های تجویز شده توسط پزشک نیاز داشته باشد. یبوست طولانی مدت که یبوست مزمن نیز نامیده می شود، ممکن است نیاز به درمان بیماری یا شرایط دیگری داشته باشد که می تواند باعث ایجاد یا بدتر شدن یبوست شود.
فهرست مطالب
یبوست مزمن چه علائمی دارد؟
علائم یبوست مزمن عبارتند از:
- کمتر از سه مدفوع در هفته
- مدفوع سفت، خشک یا توده ای
- زور زدن یا درد هنگام دفع مدفوع
- احساسی که تمام مدفوع دفع نشده است
- احساس مسدود شدن رکتوم
- نیاز به استفاده از انگشت برای دفع مدفوع
- یبوست مزمن داشتن دو یا بیشتر از این علائم به مدت سه ماه یا بیشتر است
چه زمانی برای یبوست باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت داشتن یبوست مزمن با هر یک از شرایط زیر با پزشک خود قرار ملاقات بگذارید:
- کاهش وزن بدون دلیل
- درد معده که قطع نمی شود
- خون در مدفوع شما یا مدفوع سیاه
- علائمی که بیش از سه هفته طول بکشد
- سایر تغییرات غیرعادی در شکل یا رنگ مدفوع
- خونریزی از راست روده یا خون روی دستمال توالت
- علائمی که انجام فعالیت های روزمره را دشوار می کند
علت یبوست مزمن چیست؟
الگوهای حرکات روده از فردی به فرد دیگر متفاوت است. محدوده معمول سه بار در روز تا سه بار در هفته است. بنابراین مهم است که بدانید چه چیزی برای شما معمولی است. به طور کلی، قبض بودن زمانی رخ می دهد که مدفوع به آرامی در روده بزرگ حرکت می کند که کولون نیز نامیده می شود. اگر مدفوع به آرامی حرکت کند، بدن آب زیادی از مدفوع جذب می کند. مدفوع می تواند سفت، خشک و به سختی دفع شود.
سبک زندگی برد ایجاد یبوست موثر است
حرکت آهسته مدفوع ممکن است زمانی اتفاق بیفتد که فرد این کار را انجام ندهد:
- مایعات کافی بنوشید
- فیبر غذایی کافی بخورید
- به طور منظم تمرین کنید
- زمانی که میل به دفع مدفوع دارید از توالت استفاده کنید
عوارض داروها بر ایجاد یبوست موثر است
یبوست ممکن است یکی از عوارض جانبی برخی داروها، به ویژه مسکن های مخدر باشد. برخی از عوارض شامل موارد زیر است:
- درد
- فشار خون بالا
- تشنج
- افسردگی
- اختلالات سیستم عصبی
- آلرژی
- مشکلات عضلات کف لگن
ماهیچه هایی که اندام های پایین تنه را بالا نگه می دارند، عضلات کف لگن نامیده می شوند. برای دفع مدفوع از رکتوم، هم توانایی شل کردن این ماهیچه ها و هم برای پایین آوردن آنها ضروری است. مشکلات ناشی از ضعف یا هماهنگی این عضلات می تواند باعث قبض شدن مزمن شود.
انسداد در روده بزرگ یا رکتوم می تواند ایجاد یبوست مزمن کند
آسیب یا تغییر در بافت های روده بزرگ یا رکتوم می تواند عبور مدفوع را مسدود کند. همچنین، تومورهای روده بزرگ، راست روده یا بافت های مجاور می توانند باعث انسداد شوند.
عوامل دیگری که بر ایجاد یبوست مزمن موثرند
تعدادی از شرایط می توانند بر عملکرد عضلات، اعصاب یا هورمون های دخیل در دفع مدفوع تأثیر بگذارند. یبوست مزمن ممکن است با عوامل مختلفی مرتبط باشد، از جمله:
- سندرم روده تحریک‌پذیر
- دیابت
- اسکلروز چندگانه
- اختلال عملکرد یا آسیب عصبی
- کم کاری تیروئید
- بیماری پارکینسون
- بارداری
عواملی که خطر یبوست را افزایش می دهد
عواملی که ممکن است خطر قبض شدن را افزایش دهند عبارتند از:
- سن بالا بودن
- زن بودن
- فعالیت بدنی کم یا بدون فعالیت بدنی
- داشتن یک بیماری روانی مانند افسردگی یا اختلال خوردن
عوارض یبوست کدامند؟
عوارض یبوست مزمن عبارتند از:
- ایجاد بافت‌های متورم اطراف مقعد که هموروئید(بواسیر) نیز نامیده می‌شود.
- پارگی بافت مقعد که به آن شقاق مقعدی نیز گفته می شود.
- مدفوع سفت به داخل روده بزرگ می رود که نهفتگی مدفوع نیز نامیده می شود.
- بافت های در معرض رکتوم که از دهانه مقعد خارج شده اند، پرولاپس رکتوم نیز نامیده می شود.
راه های پیشگیری از یبوست
نکات زیر می تواند به شما در جلوگیری از بروز یبوست مزمن کمک کند.
- غذاهای سرشار از فیبر، از جمله سبزیجات، میوه ها، لوبیاها و غذاهای سبوس دار مصرف کنید.
- کمتر غذاهای حاوی فیبر کم مانند غذاهای فرآوری شده، لبنیات و گوشت مصرف کنید.
- به مقدار زیاد مایعات بنوشید.
- فعال بمانید و به طور منظم ورزش کنید.
- تمایل به دفع مدفوع را نادیده نگیرید.
- یک برنامه منظم برای دفع مدفوع، به خصوص بعد از غذا ایجاد کنید.
با تغییر رژیم غذایی و سبک زندگی میتوان یبوست رو کنترل کرد
پزشک ممکن است تغییرات زیر را برای تسکین یبوست شما توصیه کند:
از یک رژیم غذایی با فیبر بالا استفاده کنید. فیبر به مدفوع حجم می دهد و به مدفوع کمک می کند مایعات را نگه دارد. این عوامل به مدفوع شکل و وزن مناسب برای حرکت در روده بزرگ می دهد. غذاهای غنی از فیبر عبارتند از میوه ها، سبزیجات، لوبیا و نان سبوس دار، غلات و برنج. برای جلوگیری از نفخ و گاز، فیبرغذایی را به آرامی افزایش دهید. دستورالعمل های غذایی برای آمریکایی ها 25 تا 34 گرم فیبر در روز را بسته به کالری توصیه شده روزانه توصیه می کند.
نوشیدن مقدار زیادی آب: آب و نوشیدنی های بدون کافئین بنوشید. این امر مدفوع را نرم نگه می دارد و از نفخ و گازهایی که می تواند با افزایش فیبر غذایی اتفاق بیفتد، جلوگیری می کند.
بیشتر روزهای هفته ورزش کنید: فعالیت بدنی منظم به بهبود حرکت مدفوع از طریق روده بزرگ کمک می کند. سعی کنید بیشتر روزهای هفته ورزش کنید. اگر قبلاً ورزش نکرده اید، با پزشک خود در مورد راه های ایمن برای شروع صحبت کنید.
از عادات خوب روده استفاده کنید: از میل به دفع مدفوع اجتناب نکنید. برای دفع مدفوع برنامه داشته باشید. به عنوان مثال، سعی کنید 15 تا 45 دقیقه بعد از غذا مدفوع کنید زیرا هضم به حرکت مدفوع در روده بزرگ کمک می کند.
آلو خشک مصرف کنید: آلو خشک از دیرباز برای درمان یا پیشگیری از یبوست استفاده می شده است. آلوها منبع خوبی از فیبرهستند، اما به طور طبیعی دارای موادی هستند که مایعات را به روده بزرگ می‌کشند.
ملین(laxative)ها می توانند به درمان یبوست کمک کنند
ملین ها داروهایی هستند که به حرکت مدفوع در روده بزرگ کمک می کنند. هر ملین تا حدودی متفاوت عمل می کند. موارد زیر بدون نسخه در دسترس هستند:
مکمل های فیبر: مکمل های فیبر به حفظ مایعات مدفوع کمک می کند. سپس مدفوع نرم تر و راحت تر دفع می شود. مکمل های فیبر شامل پسیلیوم، کلسیم پلی کربوفیل و متیل سلولز است.
ملین اسموتیک:به حرکت مدفوع در روده بزرگ با افزایش مقدار مایعات آزاد شده در روده کمک می کنند. به عنوان مثال می توان به هیدروکسید منیزیم خوراکی (شیر فیلیپس از منیزیا، مایع Dulcolax)، سیترات منیزیم، لاکتولوز (Generlac) و پلی اتیلن گلیکول (Miralax) اشاره کرد.
محرک ها:محرک ها باعث سفت شدن دیواره های روده می شوند و حرکت مدفوع را وادار می کنند. اینها عبارتند از بیزاکودیل (کورکتول، دولکولاکس ملین) و سنوزیدها (سنوکوت، اکس لاکس، پردیم).
روان کننده ها: روان کننده هایی مانند روغن معدنی مدفوع را قادر می سازد تا راحت تر در روده بزرگ حرکت کند.
درمان فوری یبوست با تنقیه و شیاف
تنقیه (حقنه) مایعی است که به آرامی به داخل راست روده پمپ می شود تا به دفع مدفوع کمک کند. هنگامی که سایر درمان ها مؤثر نیستند، ممکن است از تنقیه استفاده شود. اگر رکتوم با مدفوع مسدود شده باشد، پزشک شما ممکن است از یکی از این موارد استفاده کند. برخی نیز بدون نسخه در دسترس هستند. مایع ممکن است:
- آب لوله کشی
- آب شیر با صابون ملایم
- روغن معدنی
شیاف یک جسم کوچک لوله ای شکل است که در رکتوم قرار می گیرد تا دارو را تحویل دهد. شیاف در دمای بدن ذوب می شود و دارو را آزاد می کند. شیاف های یبوست ممکن است یکی از موارد زیر را داشته باشند:
- ملین اسمزی
- ملین محرک
- ملین روان کننده
درمان دارویی برای درمان یبوست
در صورتی که سایر درمان ها مؤثر واقع نشوند، پزشک شما ممکن است داروهای دیگری را تجویز کند. این شامل: لوبیپروستون (Linaclotide ). پلکاناتید (Trulance)، پروکالوپراید (Motegrity).
درمان یبوست با بیوفیدبک
آموزش بیوفیدبک شامل کار با یک درمانگر است که از وسایلی برای کمک به یادگیری آرام کردن عضلات و هماهنگ کردن استفاده از عضلات در لگن، رکتوم و مقعد استفاده می کند. این تمرینات ممکن است مشکلات مربوط به قبض شدن مزمن را اصلاح کند. حسگرها در رکتوم و روی پوست بازخوردی را به صورت صدا یا نور بر روی دستگاه ارائه می‌کنند، زیرا درمانگر به شما کمک می‌کند تمرین‌های مختلف را انجام دهید. این نشانه ها به شما کمک می کند تا عضلات مورد نیاز برای دفع مدفوع را کنترل کنید.
عمل جراحی برای درمان یبوست
جراحی ممکن است برای اصلاح آسیب یا بی نظمی در بافت ها یا اعصاب کولون یا رکتوم ضروری باشد. جراحی معمولاً تنها زمانی انجام می‌شود که سایر درمان‌های یبوست مزمن جواب نداده باشند.
شما می توانید برای امور درمانی خود از طریق همین سایت یا تماس تلفنی با کلینیک دکتر حسین ضیائی فوق تخصص گوارش و کبد بزرگسالان با ما در ارتباط باشید و از خدمات کلینیک بهرمند شوید.
سوالات متداول
چه زمانی قبض بودن خطرناک است؟
تغییر الگوی دفع (دفعات و چگونگی دفع مدفوع) برای بیش از دو هفته، وجود خون همراه مدفوع، وجود درد هنگام دفع کاهش وزن ناگهانی و بدون رژیم لاغری، قطر مدفوع شما کم شده باشد
برای درمان یبوست مزمن در کودکان چه باید کرد؟
ورزش و حرکت باعث تحریک روده کودک می‌شود، حمام آب گرم عضلات شکم او را شل کرده و به او کمک کند تا راحت‌تر دفع کند. تغییرات رژیم غذایی، نوشیدن مایعات زیاد، ماساژشکم، اندازه‌گیری دمای مقعد ،استفاده از ملین‌ها و روان‌کننده‌ها،کمک به آرامش کودک در توالت رفتن
درمان یبوست با روغن وازلین چه فوایدی دارد؟
روغن وازلین، به دلیل خواص لوبریکانتی بی‌نظیر خود، در درمان قبض شدن نقش مهمی دارد. این روغن، هنگام استفاده با تنقیه کردن در داخل روده بزرگ، لایه‌ای نازک ایجاد می‌کند که سبب می‌شود مدفوع خشک به راحتی حرکت کرده و دفع صورت گیرد.
روغن کرچک برای درمان یبوست چقدر موثر است؟
روغن کرچک یک ملین قوی برای روان کردن روده‌ها است، و از بروز یبوست جلوگیری می‌کند. تنها کافیست یک چهارم قاشق چای‌خوری از روغن را درون آب یا آبمیوه ریخته و بنوشید. با این روش یبوست راه برطرف می کند. این روغن به دلیل تسهیل حرکات روده کوچک و بزرگ، از بروز بواسیر، شقاق و انواع عفونت‌های گوارشی جلوگیری می‌کند.
علائم یبوست در مردان و زنان بزرگسال به چه شکل است؟
قبض شدن درمردان و زنان بزرگسال تقریبا به یک شکل بوده که در زیر علائم آن ذکر شده است: کاهش نیاز به دفع مدفوع، دشواری در دفع مدفوع (نیاز به فشار بیش از حد جهت خروج مدفوع)، مدفوع سفت یا کوچک، احساس عدم تخلیه کامل روده، کاهش اشتها، عفونت روده و یبوست، نفخ شکم، احساس وجود انسداد در راست‌روده و روده‌ها