اسهال به انگلسیی Diarrhea یا اجابت مزاج شل، آبکی و احتمالاً مکررتر، یک مشکل رایج است. گاهی اوقات، این تنها علامت است. در مواقع دیگر، ممکن است با علائم دیگری مانند تهوع، استفراغ، درد شکم یا کاهش وزن همراه باشد. خوشبختانه، شکم روی معمولا کوتاه مدت است و بیش از چند روز طول نمی کشد. اما زمانی که شکم روی بیش از چند روز تا هفته طول بکشد، معمولاً به این معنی است که مشکل دیگری وجود دارد: مانند سندرم روده تحریک پذیر (IBS) یا یک اختلال جدی تر، از جمله عفونت مداوم، بیماری سلیاک یا بیماری التهابی روده (IBD).
فهرست مطالب
علائم اسهال شامل چه مواردی است؟
- گرفتگی یا درد شکم
- نفخ
- حالت تهوع
- استفراغ
- تب
- خون در مدفوع
- مخاط در مدفوع
- نیاز فوری به اجابت مزاج
برای درمان اسهال مزمن چه زمانی می بایست به پزشک مراجعه کنیم؟
- اسهال شما بیش از دو روز بدون بهبودی ادامه دارد.
- دچار کم آبی می شوید.
- درد شدید شکم یا مقعدی دارید.
- مدفوع خونی یا سیاه دارید.
- شما تب بالای 39 درجه سانتیگراد دارید.
در کودکان، به ویژه کودکان خردسال، بیرون روی می تواند به سرعت منجر به کم آبی بدن شود. اگر بیرون روی کودک در عرض 24 ساعت بهبود نیافت یا اگر کودک شما:
- کم آب می شود.
- تب بالای 39 درجه سانتیگراد دارد.
- مدفوع خونی یا سیاه دارد.
حتما به پزشک مراجعه کنید.
علت ایجاد اسهال مزمن
تعدادی از بیماری ها و شرایط می توانند باعث اسهال شوند، از جمله:
ویروس ها: ویروس هایی که می توانند باعث بیرون روی شوند عبارتند از ویروس نوروالک، آدنوویروس های روده ای، آستروویروس، سیتومگالوویروس و هپاتیت ویروسی، روتاویروس یکی از علل شایع اسهال حاد دوران کودکی است. ویروس عامل بیماری کروناویروس (COVID-19) همچنین با علائم گوارشی از جمله تهوع، استفراغ و اسهال همراه بوده است.
باکتری ها و انگل ها: قرار گرفتن در معرض برخی باکتری ها، مانند E. coli یا انگل ها از طریق غذا یا آب آلوده، منجر به اسهال می شود. هنگام سفر به کشورهای در حال توسعه، اسهال ناشی از باکتری ها و انگل ها اغلب اسهال مسافرتی نامیده می شود. Clostridioides difficile نوع دیگری از باکتری است که باعث اسهال می شود و می تواند پس از یک دوره آنتی بیوتیک یا در طول بستری شدن در بیمارستان رخ دهد.
داروها: بسیاری از داروها مانند آنتی بیوتیک ها می توانند باعث شکم روی شوند. آنتی بیوتیک ها با از بین بردن باکتری های بد از شر عفونت خلاص می شوند، اما باکتری های خوب را نیز از بین می برند. این باعث برهم خوردن تعادل طبیعی باکتری ها در روده می شود و منجر به اسهال یا عفونتی مانند C. diff می شود. سایر داروهایی که باعث اسهال می شوند، داروهای ضد سرطان و ضد اسیدهای حاوی منیزیم هستند.
عمل جراحی: گاهی اوقات جراحی های برداشتن جزئی روده یا کیسه صفرا می تواند باعث بیرون روی شود.
سایر اختلالات گوارشی: اسهال مزمن علل دیگری دارد، مانند IBS، بیماری کرون، کولیت اولسراتیو، بیماری سلیاک، کولیت میکروسکوپی و رشد بیش از حد باکتری های روده کوچک (SIBO).
عدم تحمل قندها
عدم تحمل لاکتوز: لاکتوز قندی است که در شیر و سایر محصولات لبنی یافت می شود. افرادی که در هضم لاکتوز مشکل دارند پس از خوردن لبنیات دچار اسهال مزمن می شوند. عدم تحمل لاکتوز می تواند با افزایش سن افزایش یابد زیرا سطح آنزیمی که به هضم لاکتوز کمک می کند با افزایش سن کاهش می یابد.
عدم تحمل فروکتوز: فروکتوز قندی است که به طور طبیعی در میوه ها و عسل یافت می شود. گاهی اوقات به عنوان یک شیرین کننده به برخی نوشیدنی ها اضافه می شود. فروکتوز می تواند منجر به شکم روی در افرادی شود که در هضم آن مشکل دارند.
عدم تحمل شیرین کننده های مصنوعی: شیرین کننده های مصنوعی مانند سوربیتول، اریتریتول و مانیتول، قندهای غیرقابل جذبی هستند که در آدامس و سایر محصولات بدون قند یافت می شوند، می توانند در برخی افراد سالم باعث اسهال شوند.
عوارض اسهال
اسهال می تواند باعث کم آبی بدن شود که در صورت عدم درمان می تواند تهدید کننده زندگی باشد. کم آبی بدن به ویژه در کودکان، افراد مسن و کسانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند خطرناک است.
نشانه های کم آبی در بزرگسالان
- تشنگی بیش از حد
- خشکی دهان یا پوست
- ادرار کم یا بدون ادرار
- ضعف، سرگیجه یا سبکی سر
- خستگی
- ادرار تیره رنگ
نشانه های کم آبی در نوزادان و کودکان خردسال
- نداشتن پوشک خیس در سه ساعت یا بیشتر
- خشکی دهان و زبان
- تب بالاتر از 39 درجه سانتیگراد
- گریه بدون اشک
- خواب آلودگی، عدم پاسخگویی یا تحریک پذیری
- ظاهر فرورفته به شکم، چشم ها یا گونه ها
اگر علائم کم آبی جدی دارید، به دنبال کمک پزشکی باشید
پیشگیری از اسهال عفونی
برای جلوگیری از انتشار اسهال عفونی دست های خود را بشویید. برای اطمینان از شستشوی کافی دست:
به طور مکرر شستشو دهید: دست های خود را قبل و بعد از تهیه غذا بشویید. دست های خود را پس از دست زدن به گوشت نپخته، استفاده از توالت، تعویض پوشک، عطسه، سرفه بشویید.
حداقل 20 ثانیه با صابون کف کنید: پس از قرار دادن صابون روی دست، دستان خود را حداقل 20 ثانیه به هم بمالید. این تقریباً به اندازه‌ای است که دو بار خواندن «تولدت مبارک» طول می‌کشد.
زمانی که امکان شستشو وجود ندارد از ضد عفونی کننده دست استفاده کنید. هنگامی که دسترسی به سینک ندارید از ضدعفونی کننده دست مبتنی بر الکل استفاده کنید. ضدعفونی کننده دست را مانند لوسیون به دست بمالید، مطمئن شوید که جلو و پشت هر دو دست را بپوشاند. از محصولی استفاده کنید که حداقل 60 درصد الکل داشته باشد.
واکسیناسیون کودک برای پیشگیری از اسهال مزمن
شما می توانید با یکی از دو واکسن تایید شده به محافظت از نوزاد خود در برابر روتاویروس، شایع ترین علت بیرون روی ویروسی در کودکان، کمک کنید. از پزشک کودک خود در مورد واکسن زدن نوزاد خود بپرسید.
پیشگیری از اسهال های حین مسافرت
شکم روی معمولاً افرادی را که به کشورهایی سفر می کنند که در آن بهداشت نامناسب و مواد غذایی آلوده وجود دارد، مبتلا می شود. برای کاهش خطر:
مراقب آنچه می خورید باشید: غذاهای گرم و خوب پخته بخورید. میوه ها و سبزیجات را خام نخورید مگر اینکه خودتان بتوانید پوست آنها را جدا کنید. گوشت و لبنیات را خام یا نیم پز نخورید.
مراقب آنچه می نوشید باشید آب بطری، نوشابه، آبجو یا شراب را که در ظرف اصلی سرو می شود بنوشید: آب لوله کشی ننوشید. حتی برای مسواک زدن از آب بطری استفاده کنید. هنگام دوش گرفتن دهان خود را بسته نگه دارید.
نوشیدنی هایی که با آب جوشانده می شوند، مانند قهوه و چای، احتمالا بی خطر هستند. به یاد داشته باشید که الکل و کافئین می توانند شکم روی را تشدید کرده و کم آبی بدن را بدتر کنند.
از پزشک خود در مورد آنتی بیوتیک ها بپرسید: اگر برای مدت طولانی به یک کشور در حال توسعه سفر می کنید، قبل از رفتن از پزشک خود در مورد آنتی بیوتیک ها بپرسید، به خصوص اگر سیستم ایمنی ضعیفی دارید.
هشدارهای سفر را بررسی کنید: مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها یک وب سایت سلامت مسافران دارد که در آن هشدارهای بیماری برای کشورهای مختلف داده می شود. اگر قصد سفر دارید، برای هشدارها و نکاتی برای کاهش خطر خود به آنجا مراجعه کنید.
درمان اسهال مزمن
اکثر موارد اسهال حاد به خودی خود ظرف چند روز بدون درمان برطرف می شود. اگر تغییر سبک زندگی و درمان‌های خانگی برای شکم روی را بدون موفقیت امتحان کرده‌اید، ممکن است پزشک داروها یا درمان‌های دیگری را توصیه کند.
آنتی بیوتیک یا ضد انگلی
آنتی بیوتیک ها یا داروهای ضد انگلی ممکن است به درمان شکم روی ناشی از باکتری یا انگل کمک کنند. اگر یک ویروس باعث شکم روی شما شود، آنتی بیوتیک ها کمکی نمی کنند.
درمان اسهال مزمن با خوردن مایعات
پزشک احتمالاً به شما توصیه می کند که مایعات و نمک ها را جایگزین کنید. برای بیشتر بزرگسالان، این به معنای نوشیدن آب با الکترولیت، آب میوه یا آبگوشت است. اگر نوشیدن مایعات معده شما را ناراحت کند یا باعث استفراغ شود، ممکن است پزشک مصرف مایعات IV را توصیه کند.
آب راه خوبی برای جایگزینی مایعات است، اما حاوی نمک ها و الکترولیت ها، مواد معدنی مانند سدیم و پتاسیم، که برای عملکرد بدن شما ضروری هستند، نیست. شما می توانید با نوشیدن آب میوه برای پتاسیم یا خوردن سوپ برای سدیم به حفظ سطح الکترولیت خود کمک کنید. اما برخی از آب میوه ها، مانند آب سیب، ممکن است بیرون روی را بدتر کنند.
برای کودکان، از پزشک خود در مورد استفاده از یک محلول آبرسانی خوراکی مانند Pedialyte برای جلوگیری از کم آبی یا جایگزینی مایعات از دست رفته سوال کنید.
تنظیم داروهایی که مصرف می کنید
اگر پزشک تشخیص دهد که یک آنتی بیوتیک باعث اسهال مزمن شما شده است، ممکن است دوز شما را کاهش دهد یا به داروی دیگری تغییر دهد.
درمان اسهال مزمن با شرایط زمینه ای
اگر اسهال شما ناشی از یک بیماری جدی‌تر مانند بیماری التهابی روده باشد، پزشک شما برای کنترل آن وضعیت تلاش می‌کند. ممکن است به یک متخصص، مانند یک متخصص گوارش ارجاع داده شوید، که می تواند به شما کمک کند تا یک برنامه درمانی برای شما طراحی کند.
شیوه زندگی و درمان های خانگی اسهال
اسهال معمولاً بدون درمان به سرعت برطرف می شود. برای کمک به مقابله با علائم خود تا زمانی که شکم روی از بین برود، سعی کنید موارد زیر را انجام دهید:
مقدار زیادی مایعات از جمله آب، آبگوشت و آبمیوه بنوشید. از کافئین و الکل خودداری کنید.
با بازگشت حرکات روده به حالت عادی، غذاهای نیمه جامد و کم فیبر را به تدریج اضافه کنید. کراکر نوشابه، نان تست، تخم مرغ، برنج یا مرغ را امتحان کنید.
به مدت چند روز از مصرف برخی مواد غذایی مانند لبنیات، غذاهای چرب، غذاهای پرفیبر یا غذاهای بسیار چاشنی خودداری کنید.
در مورد داروهای ضد اسهال بپرسید. داروهای ضد اسهال بدون نسخه، مانند لوپرامید و بیسموت ساب سالیسیلات، ممکن است به کاهش تعداد دفعات آبکی روده و کنترل علائم شدید کمک کنند.
برخی از بیماری ها و عفونت ها، باکتریایی و انگلی، می توانند توسط این داروها بدتر شوند زیرا آنها از خلاص شدن بدن شما از آنچه که باعث شکم روی شده است جلوگیری می کنند. برخی از این داروها برای کودکان توصیه نمی شود. قبل از مصرف این داروها یا دادن آنها به کودک با پزشک خود مشورت کنید.
مصرف پروبیوتیک ها را در نظر بگیرید. این میکروارگانیسم ها ممکن است با افزایش سطح باکتری های خوب به بازگرداندن تعادل سالم به دستگاه روده کمک کنند. با این حال، مشخص نیست که آیا آنها می توانند به کوتاه کردن دوره شکم روی کمک کنند یا خیر. پروبیوتیک ها به شکل کپسول یا مایع در دسترس هستند و همچنین به برخی غذاها مانند مارک های خاصی از ماست اضافه می شوند. تحقیقات بیشتری برای درک بهتر این که کدام گونه از باکتری ها مفیدتر هستند یا چه دوزهایی مورد نیاز است، باید انجام شود.
برای درمان بیماری های گوارشی خود می توانید به کلینیک دکتر حسین ضیائی فوق تخصص گوارش و کبد بزرگسالان مراجعه کنید و از خدمات کلینیک بهرمند شوید.
همچنین شما می‌توانید سوالات و نظرات خود را در بخش دیدگاه‌ها با ما به اشتراک بگذارید. دکتر حسین ضیائی در اولین فرصت به سوالات شما پاسخ خواهند داد.
سوالات متداول
برای درمان فوری اسهال مزمن چه کنیم؟
برای درمان سریع شکم روی در منزل می‌توانید مواد غذایی آبکی، ماست و کته، موز، زنجبیل و عسل، نعناع، چای بابونه، سرکه سیب،سوپ هویج، برنج سفید و موز را مصرف کنید. این مواد غذایی کم آبی بدن را تامین می‌کنند و دارای موادی مغذی هستند.
آیا اسهال خطرناک است؟
بیشتر موارد بیرون روی بدون نیاز به درمان بهبود می‌یابد. با این حال، اسهال شدید ممکن است باعث کاهش آب در بدن شود که اگر درمان نشود، ممکن است خطرناک باشد. از دست دادن آب در بدن به ویژه در کودکان، افراد مسن و افرادی که سیستم ایمنی ضعیف دارند، خطرناک است.
علت اسهال ناگهانی در بزرگسالان چیست؟
اسهال اصلی‌ترین علت آن عفونت روده‌ها است. این نوع عفونت ممکن است ناشی از ویروس، باکتری، انگل یا وضعیتی باشد که به عنوان اسهال و استفراغ شناخته می‌شود.
علت اسهال خونی چه می باشد؟
خونریزی مقعد، زخم معده، ناهنجاری در عروق خونی، ایسکمی روده یا انسداد روده، سرطان روده بزرگ، مشکلات یبوست، دیورتیکولوز، ضربه به مری یا واریس مری، همه این موارد می توانند باعث خونی شدن اسهال شوند.
برای درمان سریع اسهال کودک چه کنیم؟
درمان اساسی شکم روی کودک شامل مصرف مایعات و الکترولیت‌ها، رژیم غذایی ملین و مراقبت‌های تغذیه‌ای است. توجه‌به نشانه‌های خطرناک مانند تب، مدفوع خونی یا از دست‌دادن مایعات ضروری است. مشورت با پزشک در صورت عدم بهبود سریع و ادامه علائم توصیه می‌شود. ایجاد رژیم غذایی ملین و مراقبت های بهداشتی موثر، به بهبود سریع‌تر سلامتی کودکان در مواجهه با شکم روی منجر خواهد شد.
چه قرصی برای اسهال مزمن خوب است؟
لوپرامید یک داروی درمانی برای شکم روی است و می‌تواند در کاهش مدت زمان شکم روی یا درمان سندروم روده تحریک پذیر (IBS) موثر باشد. همچنین ممکن است برای بیرون روی های مکرر یا طولانی مدت نیز مورد استفاده قرار گیرد. این دارو با کاهش سرعت حرکت روده، تأثیر خود را نشان می‌دهد.