درد شکم دلایل زیادی دارد که برخی از آنها جدی‌تر از بقیه هستند. چیزی که شبیه معده درد به نظر می‌رسد ممکن است از اندام دیگری در شکم شما یا خارج از دستگاه گوارش شما باشد. اگر دل درد شما بدون دلیل، مداوم یا شدید است، همیشه به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید.
فهرست مطالب
درد شکم(دل درد) چیست؟
درد شکم یا Abdominal pain می‌تواند در هر نقطه‌ای از شکم، بین دنده‌ها و لگن حس شود. اغلب به درد شکم به عنوان معده درد فکر می‌کنیم، اما درد شکم می‌تواند از سایر اندام‌ها نیز ناشی شود. معده، کبد، کیسه صفرا، پانکراس، روده کوچک و روده بزرگ، همه جزو اندام‌های دستگاه گوارش هستند. اما درد شکم می‌تواند در دیواره شکم، پوست و ماهیچه‌هایی که قسمت بیرونی شکم را تشکیل می‌دهند نیز رخ دهد. گاهی اوقات، دردی که در شکم احساس می‌کنید ممکن است از نقاط دیگری مانند سینه، لگن یا پشت شما منشأ بگیرد.
درد شکم می تواند اشکال مختلفی داشته باشد و می تواند معانی زیادی داشته باشد.
- خفیف یا شدید
- کسل کننده یا تیز
- سوزش یا درد
- کرامپ یا کولیک(دل پیچه)
- ثابت یا متناوب
- موضعی (در یک نقطه) یا عمومی (در سراسر)
در نهایت، درد شکم یک علامت ذهنی است که فقط شما می‌توانید آن را توصیف کنید. از آنجایی که پزشک نمی‌تواند آن را اندازه‌گیری کند، به توصیف شما از درد وابسته است. پزشک شما همیشه درد شکم را جدی می‌گیرد.
درد معده چقدر شایع است؟
تقریباً همه در برخی مواقع دل درد را تجربه خواهند کرد. بیشتر اوقات، جدی نیست و خود به خود برطرف می شود. با این حال، می تواند نشانه ای از یک بیماری جدی یا حتی اورژانسی باشد. ۵ درصد ازمراجعات به اورژانس درد شکم می باشد.
تقسیم شکم به چهار قسمت برای تشخیص درد
از آنجایی که شکم شما محل بسیاری از اندام‌ها است، ممکن است پزشک بخواهد با محدود کردن ناحیه‌ای که در آن احساس می‌کنید، نوع درد شما را کاهش دهد. پزشک اغلب شکم را به چهار قسمت تقسیم می‌کنند:
- اگر درد در ناحیه بالای ناف شما باشد، قسمت بالایی شکم گویند. و اگر درد زیر ناف شما باشد، قسمت پایینی شکم گویند.
- خط وسط شکم شما از جناغ شروع شده واز ناف می گذرد. که اگر درد در ناحیه سمت راست باشد، سمت راست شکم گویند و اگر چپ باشد، سمت چپ شکم گویند.
محل درد شکم به شما چه می گوید؟
مکان یک سرنخ مهم برای درد شکم شما است، اگرچه این تنها عامل نیست. ممکن است نشان دهد که کدام اندام ها درگیر هستند. به عنوان مثال، درد در ربع بالای سمت راست ممکن است نشان دهنده مشکل در کبد یا کیسه صفرا باشد.
با این حال، پزشک شما همچنین می‌خواهد در مورد احساس درد شما، تعداد دفعات احساس آن و شدت آن بیشتر بداند. این به آنها سرنخ های بیشتری در مورد نوع بیماری شما می دهد.
علل احتمالی درد شکم در هر قسمت از شکم
درد شکم در نواحی مختلف ممکن است نشان دهنده شرایط متفاوتی باشد.
چرا معده ام درد می کند؟
درد شکم می‌تواند دلایل زیادی داشته باشد. این درد ممکن است به مشکلات گوارشی، آسیب‌ها، عفونت‌ها یا بیماری‌ها مربوط باشد. درد می‌تواند از یک عضو داخلی، از عضلات یا پوست دیواره شکم شما باشد و یا حتی از ناحیه‌ای نزدیک به شکم منتقل شده باشد.
پزشک برای تعیین علت درد شما، سوالات دقیقی می‌پرسد. شدت دردی که احساس می‌کنید لزوماً نشان‌دهنده جدی بودن آن نیست. برخی از شرایط معمولی و گذرا می‌توانند بسیار شدید باشند، در حالی که برخی از شرایط تهدید‌کننده زندگی ممکن است خفیف به نظر برسند.
شایع ترین علل درد شکم چیست؟
بیشتر علل دردهای شکمی موقتی و غیر جدی هستند. این دردها ممکن است به هضم غذا، قاعدگی یا یک عفونت موقت مربوط باشند. مثلاً:
درد شکم بعد از غذا خوردن ممکن است به دلایل زیر باشد:
- سوء هاضمه
- درد گاز معده
- یبوست
- اسهال
- آلرژی و عدم تحمل غذایی
- مسمومیت غذایی
- التهاب
تحریک یا عفونت در اندام های شما می تواند باعث التهاب موقت شود، مانند:
- گاستروانتریت ویروسی (آنفولانزای معده)
- بیماری زخم معده
- رفلاکس اسید معده(GERD)
- عفونت دستگاه ادراری (UTI)
- چرخه تولید مثل زن
اگر رحم دارید، ممکن است گاه به گاه دردهای زیر را تجربه کنید:
- گرفتگی های قاعدگی
- درد تخمک گذاری
علل جدی تر شکم درد چیست؟
گاهی اوقات درد شکم نشان دهنده یک وضعیت پزشکی جدی است که نیاز به درمان دارد. درد در نواحی مختلف ممکن است نشان دهنده درگیری اندام های مختلف باشد. مثلا
ربع فوقانی شکم سمت راست
سمت راست بالای شکم شما محل قرارگیری کبد، کیسه صفرا و مجاری صفراوی است. کلیه راست شما در پشت است. اولین بخش های روده کوچک و بزرگ شما نیز از آن عبور می کند.
درد بالای سمت راست شکم به احتمال زیاد مربوط به بیماری کبد یا بیماری کیسه صفرا است، مانند
- هپاتیت (الکلی، سمی، متابولیک، ویروسی یا خودایمنی)
- سنگ کیسه صفرا
- کوله سیستیت (التهاب کیسه صفرا)
- سرطان مجرای صفراوی، سنگ و تنگی
- سرطان کیسه صفرا
- سرطان کبد
همچنین ممکن است یک مشکل موضعی در دوازدهه، روده بزرگ یا کلیه راست شما باشد، مانند موارد زیر:
- عفونت کلیه
- سنگ کلیه
- زخم اثنی عشر
- انسداد روده بزرگ
ربع فوقانی شکم سمت چپ
سمت چپ بالای شکم شما محل قرارگیری معده، پانکراس و طحال است. کلیه چپ شما در پشت حفره شکم شما قرار دارد و قلب و ریه چپ شما درست بالای آن قرار دارند.
درد سمت چپ بالای شکم می تواند به این معنی باشد:
- پانکراتیت (لوزالمعده ملتهب)
- سرطان پانکراس
- اسپلنومگالی (بزرگ شدن طحال)
- گاستریت
- زخم معده
- رفلاکس صفرا
- سرطان معده
- عفونت کلیه
- سنگ کلیه
اگر درد از قفسه سینه شما ارجاع می شود، می تواند از موارد زیر باشد:
- سوزش سردل
- آنژین(درد قفسه سینه قلبی)
- درد قفسه سینه غیر قلبی
- حمله قلبی
- پریکاردیت(متورم شدن پرده نازک اطراف قلب)
- ذات الریه(سینه پهلو)
- پلوریت(التهاب لایه نازک در اطراف حفره قفسه سینه و ریه ها)
- آمبولی ریه(وجود لخته خون و یا چربی در سرخرگ های ریه)
قسمت پایین شکم
قسمت پایینی شکم عمدتاً شامل روده کوچک و روده بزرگ است. بنابراین، درد در این ناحیه احتمالاً به مشکلات گوارشی مربوط می‌شود. همچنین این درد ممکن است به حالب، تخمدان یا رحم نیز مرتبط باشد.
علل دل درد پایین شکم عبارتند از:
- سندرم روده تحریک‌پذیرIBS))
- بیماری التهابی روده (کرون، کولیت اولسراتیو)
- انسداد روده بزرگ یا کوچک
- سرطان روده کوچک
- سرطان روده بزرگ
- آنوریسم آئورت شکمی(پهن شدگی غیرطبیعی آئورت شکمی)
- پریتونیت(التهاب صفاق)
- لنفادنیت مزانتریک(التهاب ناحیه مزانتر)
- سندرم ایسکمیک روده (مسطانتریک)
- فتق
- سنگ کلیه
درد ارجاع شده از اندام های لگن می تواند به دلایل زیر باشد:
- اندومتریوز
- کیست های تخمدان
- بیماری التهابی لگن
- حاملگی خارج رحمی
- سرطان تخمدان
- سرطان رحم
ربع تحتانی شکم سمت چپ
دردی که به طور خاص در سمت چپ پایین شکم احساس می‌شود، اغلب به دیورتیکولوز و دیورتیکولیت روده بزرگ مربوط است. دیورتیکول‌ها (برآمدگی‌های کوچک در دیواره روده) می‌توانند در سرتاسر روده بزرگ ایجاد شوند، اما معمولاً در قسمت پایین سمت چپ شکل می‌گیرند.
ربع پایین شکم سمت راست
دردی که به طور خاص در سمت راست پایین شکم احساس می‌شود، ممکن است به آپاندیس مربوط باشد. این می‌تواند به علت التهاب آپاندیس باشد یا در موارد نادر، ممکن است ناشی از سرطان آپاندیس باشد.
دل درد عمومی
سایر علل کلی درد معده عبارتند از:
- استرس (درد روان تنی)
- حساسیت احشایی
- نفخ شکم
- آسیب های تروماتیک(آسیب مغزی)
- کشیدگی عضلات شکم
- زونا(بیماری ویروسی)
مراقبت و درمان درد شکم
پزشک شما با بررسی سوالات دقیق و شنیدن پاسخ‌های شما، سعی می‌کند تا مشخص کند آیا نیاز به درمان اورژانسی دارید یا خیر. در برخی موارد، پزشک ممکن است به طور فوری اظهار کند که درد شکم شما موقتی و غیر جدی است. اما در موارد دیگر، ممکن است به وضعیت جدی‌تری اشاره کنند و احتمالاً نیاز به آزمایشات بیشتر داشته باشند. گاهی اوقات پاسخ معلوم نیست و ممکن است نیاز به برگشت به پزشک برای بررسی بیشتر وجود داشته باشد، زیرا درد شما ممکن است تغییر کند یا به طور کامل حل نشود.
چگونه درد شکم را تسکین می دهید؟
درد شکم دارای دلایل و درمانهای مختلفی است. برخی از بیماری‌ها مانند سنگ کیسه صفرا یا آپاندیسیت، ممکن است نیاز به جراحی داشته باشند. سایر موارد مانند زخم‌ها یا عفونت‌ها، معمولاً با داروهای تسکین یافته می‌شوند. گاهی اوقات نیاز است تا به مدت زمانی مشخصی مانند آنفولانزای معده یا سنگ کلیه، تحمل کنید تا بهبود یابید.
اگر نمی‌دانید چه چیزی باعث درد شکم شما می‌شود، مهم است که به این موضوع توجه کنید، به خصوص اگر درد به طور خودکار از بین نمی‌رود. حتی مواردی که به نظر خفیف می‌آیند، می‌توانند جدی باشند. اگر ایده خوبی دارید که درد شما مرتبط با هضم غذا است، می‌توانید با استفاده از موارد زیر به درمان خود شروع کنید:
استراحت بعد از غذا. بعد از خوردن غذا حدود نیم ساعت استراحت کنید تا غذای درون معده بدرستی هضم شود.
کنترل مصرف غذا. خوردن غذاهای کم هجم و مکرر بجای غذاهای پرحجم می تواند به بهبود عملکرد هضم کمک کند.
خوردن غذاهایی سبک. خوردن غذاهای سبک و آسان هضم مانند سوپ،نوشیدنی های گرم و کم چرب می تواند به تسکین درد شما کمک کند.
مصرف مایعات. مقدار زیادی آب بنوشید.
گرما درمانی. یک بطری آب گرم یا حمام را امتحان کنید.
درمانهای خانگی. شیرین بیان را برای گاز، زنجبیل برای سوء هاضمه یا نعناع فلفلی را امتحان کنید تا به آرامش عضلات روده شما کمک کند.
این توصیه ها به عنوان یک نقطه شروع خوب است، اما اگر درد شما پیشرفت نمی کند یا بدتر می شود، حتماً به پزشک مراجعه کنید تا تشخیص دقیق تری بگیرید.
چه زمانی برای دل درد به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر درد شما بدون دلیل، مداوم یا شدید است، یا اگر آسیب دیده اید یا باردار هستید، همیشه به پزشک مراجعه کنید.
همچنین اگر درد شکم شما با هر یک از علائم زیر همراه است به پزشک مراجعه کنید:
- تب مداوم
- حالت تهوع یا استفراغ مداوم.
- وجود خون در مدفوع، ادرار یا استفراغ
- تورم و حساسیت به لمس
- زردی (زردی چشم و پوست)
- درد در قسمت های دیگر بدن
- تنگی نفس یا علائمی که با تلاش بدتر می شوند.
چیزهای زیادی می‌توانند باعث درد شکم شوند که اجتناب ناپذیر است و هر کسی از آنها برخورد خواهد کرد. علل شایع مانند گاز و سوء هاضمه، درد قاعدگی، مسمومیت غذایی و آنفولانزا، معمولاً به سرعت تشخیص داده می‌شوند. اما علل دیگر ممکن است مرموزتر باشند و نیازمند تحقیقات بیشتر باشند. گاهی اوقات درد شکم نشانه‌ای از یک بیماری جدی یا غیر قابل پیش‌بینی است که نیاز به تشخیص و درمان دقیق دارد. در صورتی که درد شکم شما به مراتب بیشتر از حد معمول باشد، بهتر است به پزشک مراجعه کرده و نظر وی را دریافت کنید.
سخن آخر
شما می توانید از طریق همین سایت یا تماس تلفنی با کلینیک دکتر حسین ضیائی فوق تخصص گوارش و کبد بزرگسالان ارتباط برقرار کنید و از خدمات ما بهرمند شوید.