آندوسونوگرافی چیست؟

سونوگرافی آندوسکوپی به انگلیسی (Endoscopic Ultrasonography (EUS، به اختصار آندوسونوگرافی  یک روش کم تهاجمی برای ارزیابی بیماری های دستگاه گوارش (معده-روده ای) و سایر اندام های داخلی بدن و بافت های مجاور است. این دستگاه ترکیبی از آندوسکوپ و ابزار سونوگرافی است. آندوسونوگرافی ترکیبی از یک لوله نازک و انعطاف پذیر (اندوسکوپ) که در انتهای آن یک پروپ سونوگرافی قرار داده شده و پس از وارد شدن آندوسکوپ به مری، معده و اثنی عشر و یا رکتوم دستگاه سونوگرافی فعال شده و با استفاده از امواج صوتی فرکانس بالا از ضایعات دیواره دستگاه گوارش و اندام های داخلی بدن تصویربرداری می کند.

امواج صوتی با فرکانس بالا تصاویر دقیقی از دستگاه گوارش و اندام ها و بافت های اطراف از جمله ریه ها، پانکراس، کیسه صفرا، کبد و غدد لنفاوی تولید می کنند.

یک لوله آندوسکوپی همچنین ممکن است یک سوزن کوچک برای برداشتن نمونه‌های مایع یا بافت (بیوپسی) برای بررسی در آزمایشگاه داشته باشد. این روش آسپیراسیون با سوزن نازک با هدایت آندوسونوگرافی یا بیوپسی سوزن ظریف هدایت شده توسط آندوسونوگرافی نامیده می شود. سایر روش های هدایت شده توسط آندوسونوگرافی را می توان برای تخلیه مایع از ضایعه یا تزریق دارو در یک محل خاص استفاده کرد.

چرا از آندوسونوگرافی استفاده کنیم؟

آندوسونوگرافی می تواند تصاویری از پوشش و دیواره هر عضوی در مسیر دستگاه گوارش ایجاد کند. یک دستگاه آندوسونوگرافی اگر از مسیر گلو وارد شود، می تواند تصاویری از مری، معده و قسمت هایی از روده کوچک را بگیرد. و اگر این دستگاه از طریق مقعد وارد ‌شود، تصاویری از رکتوم، بخش‌هایی از روده بزرگ (کولون) و بافت اطراف مانند غدد لنفاوی را می‌گیرد.

اندام های داخلی که می توان توسط آندوسونوگرافی تصویربرداری کرد. به شرح زیر هستند:

• ریه ها
• مری، معده، و روده کوچک
• گره های لنفاوی، کیست ها
• تومورهای عصبی و غیرعصبی
• کبد
• كيسه صفرا
• مجاری صفراوی
• پانکراس
• سارکوئیدوز

درآندوسونوگرافی تحتانی نیز میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

• گره های لنفاوی، کیست ها و تومورها
• پوشش روده بزرگ(رکتوم و روده بزرگ)
• عضلات حول مقعد

هنگامی که از روش آسپیراسیون سوزن ریز در انجام آندوسونوگرافی استفاده می‌شود، پزشک قادر است مایعات و بافت‌های موجود در شکم یا قفسه سینه شما را برای تجزیه و تحلیل جمع‌آوری کند. استفاده از آسپیراسیون سوزن ریز در آندوسونوگرافی ممکن است یک گزینه کم خطر برای جراحی اکتشافی باشد. همچنین، تکنیک‌های سونوگرافی آندوسکوپی برای برخی از روش‌های درمانی مانند تخلیه شبه‌پوستی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

 روش های هدایت شده آندوسونوگرافی را می توان برای موارد زیر استفاده کرد:

•  آسیب به بافت‌ها به دلیل التهاب یا بیماری را بررسی کنید.
• مشخص کنید که آیا سرطان وجود دارد یا به غدد لنفاوی گسترش یافته است.
•  میزان نفوذ یک تومور سرطانی (بدخیم) به بافت‌ها را ارزیابی کنید.
• درجه پیشرفت سرطان را تعیین کنید.
• اطلاعات دقیق‌تری درباره ضایعات شناسایی شده توسط سایر فناوری‌های تصویربرداری ارائه دهید.
• مایع یا بافت را برای آزمایش‌های تشخیصی استخراج کنید.
• مایعات را از کیست تخلیه کنید.
• درمان‌ها را به صورت هدفمند به منطقه‌ای مانند تومور بدخیم ارائه دهید.

آندوسونوگرافی چگونه انجام می شود؟

قبل از آندوسونوگرافی بیمار باید آرام‌بخش دریافت کند. پزشک اندوسکوپ را از طریق دهان یا راست روده وارد بدن می‌کند، و تصاویر اولتراسونیک داخل بدن را بر روی مانیتور مشاهده می‌کند. همچنین امواج صوتی برای کمک به انجام بیوپسی(نمونه برداری بافتی) نیز استفاده می‌شود. این عمل‌ها معمولاً 30 تا 90 دقیقه طول می‌کشد و بیمار می‌تواند در همان روز به خانه برگردد.

آمادگی قبل از آندوسونوگرافی

پزشک قبل از انجام آندوسونوگرافی از شما درباره وضعیت سلامتی سوال می کند. سوالاتی از قبیل آلرژی، بیماری های قلبی، ریوی یا دیابت نوع 2 و همچنین حساسیت شما نسبت به ید یا صدف دریایی را می پرسد. در برخی شرایط، ممکن است از ید به عنوان ماده حاجب استفاده شود. اگر احتمال انجام آسپیراسیون با سوزن نازک (FNA) وجود داشته باشد، پزشک می‌خواهد خون شما را از نظر قابلیت لخته شدن بررسی کند. اطلاع دادن به پزشک درباره هرگونه سابقه خانوادگی مشکلات خونریزی یا استفاده از داروهایی که بر لخته شدن خون (مانند کومادین) یا عملکرد پلاکت (مانند آسپرین، Motrin، ایبوپروفن، Aleve و سایر NSAIDها) تأثیر می‌گذارند، بسیار مهم است. پزشک خود را از تمام داروهای تجویزی یا غیر تجویزی که مصرف می‌کنید مطلع کنید. آنتی‌بیوتیک‌ها معمولاً ضروری نیستند، مگر برای بیمارانی که مشکلات خاص دریچه قلب دارند.

مراقبت های بعد از آندوسونوگرافی

پس از انجام آندوسونوگرافی تا هر زمان که لازم باشد استراحت کنید. در حین انجام آزمایش سطح اکسیژن خون شما بررسی می شود و در صورت هر گونه مشکل از اکسیژن کمکی استفاده می شود. پس از انجام آزمایش به دلیل مصرف آرامش بخش ممکن است احساس گیجی و یا فراموشی داشته باشید، پس حتما با یک همراه به پزشک مراجعه کنید.

در 24 ساعت آینده:

• یک شبانه روز کامل استراحت کنید.
• شاید در چند روز آتی گلودرد داشته باشید.
• رانندگی نکنید، از کارهای نیازمند به هوشیاری بالا دوری کنید.
• پس از انجام آزمایش، رژیم غذایی و داروهای روزانه خود را مصرف کنید.

عوارض آندوسونوگرافی کدامند؟

آندوسکوپی از نظر پزشکی یک روش بی خطر است، اما ممکن عوارضی داشته باشد:

گلودرد: ممکن است تا 24 ساعت بعد از عمل در ناحیه گلو احساس درد کنید، در صورت برطرف نشدن به بیمارستان مراجعه کنید.

نفخ: ممکن است تا چند ساعت  بعد از عمل در ناحیه شکمی احساس درد و یا نفخ خفیف کنید، که بدلیل ورود هوا در هنگام آندوسکوپی می باشد، که موقت بوده و رفع می شود.

تنگی نفس: واکنش نسبت به ماده خواب آور ممکن منجربه تنگی نفس شود، که البته بسیار نادر است. در حین آزمایش پرستار دائما سطح اکسیژن خون شما را مانیتور می کند.

خونریزی: در هنگام بیوپسی(نمونه برداری) احتمال خونریزی وجود دارد، و معممولا کم بوده و به خودی خود رفع می شود.

پارگی  خفیف: احتمال پارگی معده، مری و روده وجود دارد، بسیار کم اتفاق افتاده ولی جدی است.

ورود مایعات به درون ریه ها: ممکن است در هنگام آزمایش مایعات از طریق دهان وارد ریه ها شوند، که معمولا پرستار از طریق یک لوله مایعات درون دهان را تخلیه می کند و احتمال ورود مایعات به حداقل می رسد.

 بهترین مرکز آندوسونوگرافی در تهران

کلینیک دکتر حسین ضیائی یکی مجهزترین کلینک های موجود در تهران می باشد ولی شما می توانید برای انجام آندوسونوگرافی به بیمارستان های دولتی و مراکز زیر نظر سازمان پزشکی تهران مراجعه کنید همینطور می توانید با مشورت با پزشک معالج خود برای دریافت مشاوره و مراجعه اقدام نمایید.

سوالات متداول

آیا امواج آندوسونوگرافی EUS برای انسان ضرر دارد؟

دستگاه آندوسونوگرافی از امواج صوتی استفاده می کند، که این امواج برای انسان بی‌ضرر هستند و امکان بررسی اعضای بدن از جمله کبد، کلیه‌ها، کیسه صفرا و تخمدان‌ها را فراهم می‌کنند. این امواج صوتی بسیار ایمن هستند و اغلب برای ارزیابی نوزادان در رحم مادر استفاده می‌شوند.

قیمت آندوسونوگرافی EUS چقدر است؟

برای اطلاع از قیمت می توانید با کلینیک ها و  یا مراکز درمانی ارائه دهنده این خدمت تماس حاصل نمایید.

تفاوت آندوسونوگرافی با ERCP در چیست؟

آندوسونوگرافی برای تصویربرداری از امواج صوتی با فرکانس بالا استفاده می کند، ولی ERCP از دوربین ویدئویی استفاده می کند. این دو روش برای معاینه اندام داخلی بدن همچون کبد، پانکراس و.. استفاده می کند.

آیا آندوسونوگرافی از ERCP برای پانکراس بهتر است؟

آندوسونوگرافی نسبت به ERCP دقت تشخیص بالاتری دارد، و برای تشخیص بیماری های صفراوی و پانکراتیت مزمن باید به عنوان گزینه مناسب تری مورد استفاده قرار گیرد.

آزمایش آندوسونوگرافی چقدر طول می کشد؟

آزمایش آندوسونوگرافی بسیار ساده بوده و معمولا کمتر از یک ساعت زمان می برد. اما بیوپسی(نمونه برداری) و یا تخلیه کیست به زمان بیشتری نیاز دارد.