آسیت یا آب آوردن شکم چیست؟علت،علائم و درمان

آسیت که در انگلیسی به آن  ascites می‌گویند، زمانی رخ می‌دهد که مقدار زیادی مایع در شکم شما جمع می‌شود. این وضعیت بیشتر در افرادی دیده می‌شود که از سیروز کبدی (نوعی زخم در کبد) رنج می‌برند. یک لایه بافتی به نام صفاق، اندام‌های شکمی مثل معده، روده‌ها، کبد و کلیه‌ها را می‌پوشاند. صفاق از دو لایه تشکیل شده است و آسیت زمانی به وجود می‌آید که مایع در فضای بین این دو لایه جمع می‌شود.

عوامل خطر برای آسیت چیست؟

داشتن شرایطی که باعث سیروز می شود، شما را در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به آسیت قرار می دهد. این شرایط عبارتند از:

• بیماری کبد چرب غیر مرتبط با الکل
• هپاتیت B
• هپاتیت C
• اختلال مصرف الکل
• هپاتیت خود ایمنی
• بیماری های ژنتیکی کبد مانند هموکروماتوز، بیماری ویلسون و کمبود آلفا-1 آنتی تریپسین.
• نارسایی احتقانی قلب
• نارسایی کلیه
• سرطان اندام های شکم و لگن
• عفونت ها

آب آوردن شکم چقدر شایع است؟

تجمع مایعات در شکم به ندرت در افراد سالم رخ می‌دهد و معمولاً به‌دلیل بروز بیماری‌های دیگر، به‌ویژه سیروز، ایجاد می‌شود. آب آوردن شکم شایع‌ترین عارضه سیروز است و تقریباً نیمی از افرادی که سیروز پیشرفته دارند، به آسیت مبتلا می‌شوند. سیروز عامل تقریباً ۸۰ درصد از موارد آب آوردن شکم است.

چه چیزی باعث آب آوردن شکم می شود؟

سیروز شایع ترین علت آب آوردن شکم است. سایر شرایطی که می توانند باعث آن شوند عبارتند از نارسایی قلبی، نارسایی کلیه، عفونت یا سرطان.

سیروز چگونه باعث آب آوردن شکم می شود؟

وقتی دچار سیروز هستید، کبد شما نمی‌تواند به درستی کار کند. این کاهش عملکرد کبد، همراه با فشار خون پورتال، منجر به بروز علائم آسیت می‌شود. فشار خون پورتال به معنای افزایش فشار در ورید باب است که خون را به کبد منتقل می‌کند. این فشار بالا باعث می‌شود مایع از وریدهای شما به داخل شکم نشت کند و در آنجا تجمع یابد.

علائم آسیت چیست؟

• علائم اصلی آسیت شکم بزرگ و افزایش وزن سریع است
• تورم در مچ پا
• تنگی نفس
• مشکلات گوارشی مانند نفخ، درد شکم، از دست دادن اشتها، سوء هاضمه و یبوست
• کمر درد
• مشکل در نشستن
• خستگی

اسیت چگونه تشخیص داده می شود؟

پزشک شما یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و درباره علائم و سابقه پزشکی‌تان از شما سوال می‌کند. احتمالاً نیاز به انجام آزمایش خون یا تصویربرداری نیز خواهید داشت.

چه آزمایشاتی ممکن است نیاز داشته باشم؟

پس از معاینه اولیه، پزشک شما آزمایشات دیگری را برای تأیید تشخیص توصیه می کند:

سونوگرافی یا سی تی اسکن: این اسکن های تصویربرداری ناحیه شکم شما را با جزئیات بیشتری نشان می دهند.

پاراسنتز (Paracentesis): پیش از انجام این عمل، یک بی‌حسی موضعی دریافت خواهید کرد. سپس پزشک یک سوزن را به شکم شما وارد می‌کند تا مایع اضافی را خارج کند. این مایع برای بررسی علائم سرطان، عفونت، فشار خون پورتال و سایر شرایط، تجزیه و تحلیل می‌شود.

آسیت چگونه درمان می شود؟

محدود کردن سدیم در رژیم غذایی برای درمان آسیت بسیار مهم است. برای افرادی که به آسیت مبتلا هستند، توصیه می‌شود مصرف سدیم را به کمتر از 2000 تا 4000 میلی‌گرم در روز کاهش دهند. یک متخصص تغذیه می‌تواند در تهیه یک برنامه غذایی سالم و مناسب به شما کمک کند. همچنین ممکن است نیاز به مصرف دیورتیک‌ها (قرص‌های ادرارآور) داشته باشید. این داروها به دفع مایعات و سدیم اضافی از بدن شما کمک می‌کنند.

آیا برای آسیت نیاز به جراحی دارم؟

گاهی اوقات، دیورتیک ها و رژیم غذایی کم سدیم برای بهبود آسیت کافی نیستند. ممکن است به درمان های دیگری نیاز داشته باشید، از جمله:

پاراسنتز: پزشک شما سوزنی را به شکم شما وارد می کند تا مایع را خارج کند. این روش می تواند مقدار زیادی مایع اضافی را حذف کند.

شنت پورتوسیستمیک داخل کبدی ترانس جوگولار (TIPS): این روش برای درمان تجمع مایع در شکم انجام می‌شود. در این روش، یک توری سیمی (استنت) در ورید کبد شما قرار داده می‌شود. وقتی استنت باد می‌شود، یک کانال (شانت) ایجاد می‌کند که جریان خون را از کبد دور می‌زند. اگر آسیت شما به دیگر درمان‌ها پاسخ نمی‌دهد، نیاز به چندین بار پاراسنتز در ماه دارید و کاندیدای پیوند کبد نیستید، این روش ممکن است برای شما مناسب باشد.

پیوند کبد: در موارد سیروز شدید، زمانی که کبد از کار می افتد، پیوند کبد ممکن است ضروری باشد.

چه درمان های دیگری در دسترس است؟

اگر سرطان دارید، شیمی درمانی یا هورمون درمانی می تواند به کوچک شدن تومور کمک کند. درمان ها می توانند تجمع مایع را متوقف کنند.

آیا آب آوردن شکم قابل درمان است؟

درمان آسیت می‌تواند به بهبود علائم و کاهش عوارض کمک کند. در برخی بیماران، آسیت ممکن است با استفاده از دیورتیک‌ها، روش TIPS، یا پیوند کبد برطرف شود. در مواردی که آسیت به دلیل هپاتیت مرتبط با الکل ایجاد شده، ممکن است با بهبود عملکرد کبد این مشکل نیز برطرف شود. مهم است که توصیه‌های پزشک خود را دنبال کنید تا سلامت خود را تا حد ممکن حفظ کنید.

چگونه می توانم از آسیت جلوگیری کنم؟

بهترین راه برای پیشگیری از آسیت، داشتن یک سبک زندگی سالم است. الکل و نمک را محدود کنید، سیگار نکشید و به طور منظم ورزش کنید.

چگونه می توانم آسیت را کنترل کنم؟

بررسی وزن: روزانه خود را وزن کنید. اگر بیش از 10 پوند(4.5 کیلو) یا بیش از دو پوند(1 کیلو) در روز برای سه روز متوالی اضافه کردید، با پزشک خود تماس بگیرید.

الکل را محدود کنید: بهتر است از نوشیدنی هایی که حاوی الکل هستند خودداری کنید تا شما را کاهش دهدr خطر آسیت.

مصرف NSAID را محدود کنید: داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی، مانند ایبوپروفن و آسپرین، بر کلیه‌های شما تأثیر می‌گذارند. آنها می توانند باعث شوند بدن شما آب و نمک اضافی را حفظ کند.

رژیم کم نمک: رژیم کم سدیم را رعایت کنید و بیش از 2000 تا 4000 میلی گرم در روز مصرف نکنید.

چگونه بفهمم که در معرض خطر آسیت هستم؟

اگر به سیروز، بیماری کبد چرب، هپاتیت B یا هپاتیت C مبتلا هستید، ممکن است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به آسیت قرار داشته باشید. مصرف زیاد الکل نیز می‌تواند خطر بروز بیماری‌هایی مانند آسیت را افزایش دهد.

چشم انداز افراد مبتلا به آسیت چیست؟

آسیت نشانه آن است که کبد شما آنطور که باید بدرستی کار نمی کند. میزان بقای پنج سال پس از تشخیص آسیت حدود 30 تا 40 درصد است. پزشک شما ممکن است شما را به یک متخصص کبد ارجاع دهد تا در مورد پیوند احتمالی کبد صحبت کند.

مشکلات شکمی: تجمع مایع ممکن است منجر به درد، ناراحتی و مشکل در تنفس شود. این علائم می تواند در توانایی شما برای خوردن، راه رفتن و انجام فعالیت های روزانه اختلال ایجاد کند.

عفونت: مایعات می توانند عفونی شوند که پریتونیت باکتریایی خود به خود نامیده می شود. ممکن است تب و معده درد داشته باشید. اگر این علائم را دارید با پزشک خود تماس بگیرید. برای جلوگیری از عود عفونت به آنتی بیوتیک و درمان طولانی مدت آنتی بیوتیکی نیاز خواهید داشت.

هیدروتوراکس کبدی یا مایع در ریه ها: مایع شکمی ریه را پر می کند. ممکن است سرفه، تنگی نفس ناراحتی قفسه سینه و هیپوکسمی (کمبود اکسیژن در خون) را در سمت راست بدن احساس کنید. ممکن است برای برداشتن مایع به پاراسنتز نیاز داشته باشید.

فتق های مرتبط با آسیت: افزایش فشار شکمی می تواند منجر به فتق، به ویژه فتق ناف و مغبنی شود. پزشک در مورد گزینه های درمانی شما صحبت خواهد کرد.

نارسایی کلیه: اگر سیروز بدتر شود، ممکن است منجر به نارسایی کلیه (سندرم کبدی) شود.

آیا آب آوردن شکم باعث مرگ می شود؟

آسیت علامت آسیب کبدی است و اگر درمان نشود، ممکن است به مشکلات جدی و تهدیدکننده زندگی منجر شود. با این حال، با درمان مناسب و تغییرات در رژیم غذایی می‌توان آن را مدیریت کرد. در صورتی که آسیب کبدی شدید باشد، ممکن است پزشک شما گزینه پیوند کبد را مطرح کند.

آیا آسیت می تواند عود کند؟

مایع ممکن است همچنان جمع شود و در این صورت ممکن است نیاز به تخلیه دوباره آن باشد. اگر مایع به سرعت جمع شود، پزشک شما ممکن است درمان با دیورتیک‌ها، شانت پورتوسیستمیک داخل کبدی ترانس‌جوگولار (TIPS) یا پیوند کبد را پیشنهاد کند.

جمع بندی

اسیت یا اب آوردن شکم نشان‌دهنده یک بیماری کبدی جدی است و نیازمند درمان هدفمند برای کنترل علت اصلی و بهبود علائم است. اگر آسیت با علائم شدید یا ناگهانی همراه باشد، مراجعه سریع به پزشک ضروری است. شما می توانید از طریق همین سایت یا تماس تلفنی با کلینیک دکتر حسین ضیائی فوق تخصص گوارش و کبد بزرگسالان با ما در ارتباط باشید و از خدمات ما بهرمند شوید. درضمن شما می توانید سوالات و نظرات خود را در زیر با ما به اشتراک بگذارید و در اسرع وقت دکتر حسین ضیائی به آنها پاسخ خواهند داد.