آزمایش نشانگر تومور آلفا فتوپروتئین (AFP) یک آزمایش خون است که سطح AFP (آلفا فتوپروتئین) را در نمونه خون شما اندازه‌گیری می‌کند. معمولاً برای کمک به تشخیص انواع خاصی از سرطان و بررسی میزان اثربخشی درمان استفاده می‌شود. AFP پروتئینی است که کبد هنگام رشد و تقسیم سلول‌هایش برای ساخت سلول‌های جدید می‌سازد. AFP معمولاً در نوزادان متولد نشده بالا است. پس از تولد، سطح AFP بسیار پایین می‌آید. کودکان و بزرگسالان سالمی که باردار نیستند، AFP بسیار کمی در خون خود دارند.
اگر باردار نیستید، AFP عمدتاً به عنوان یک نشانگر تومور اندازه‌گیری می‌شود. نشانگرهای تومور موادی هستند که اغلب توسط سلول‌های سرطانی یا توسط سلول‌های طبیعی در پاسخ به سرطان ساخته می‌شوند. سطح بالای AFP می‌تواند نشانه سرطان کبد، تخمدان یا بیضه باشد.
آزمایش نشانگر تومور AFP به خودی خود نمی‌تواند برای غربالگری یا تشخیص سرطان استفاده شود. دلیل این امر این است که سایر شرایط می‌توانند سطح AFP را افزایش دهند، از جمله بیماری‌های کبدی که سرطان نیستند. و برخی از افرادی که سرطان کبد، تخمدان یا بیضه دارند، سطح AFP طبیعی خواهند داشت. بنابراین، آزمایش نشانگر تومور AFP نمی‌تواند به طور قطعی سرطان را رد کند. اما هنگامی که با سایر آزمایش‌ها و معاینات استفاده شود، آزمایش نشانگر تومور AFP می‌تواند به تشخیص و نظارت بر سرطان‌هایی که باعث سطح بالای AFP می‌شوند، کمک کند.
فهرست مطالب
آزمایش نشانگر تومور AFP برای چه مواردی استفاده می‌شود؟
آزمایش نشانگر تومور AFP ممکن است در طول تشخیص و/یا درمان سرطان کبد، تخمدان‌ها یا بیضه‌هایی که سطح بالایی از AFP تولید می‌کنند، استفاده شود. این آزمایش برای موارد زیر استفاده می‌شود:
- کمک به تأیید یا رد تشخیص سرطان هنگام استفاده با سایر معاینات و آزمایشات.
- پیش‌بینی نحوه رفتار سرطان در طول زمان.
- نظارت بر درمان سرطان (سطح AFP اغلب در صورت رشد سرطان افزایش می‌یابد و در صورت مؤثر بودن درمان کاهش می‌یابد)
- بررسی اینکه آیا سرطان پس از درمان بازگشته است یا خیر.
- نظارت بر سلامت در صورت ابتلا به هپاتیت مزمن (طولانی مدت) یا سیروز کبدی (این شرایط سرطان نیستند، اما خطر ابتلا به سرطان کبد را افزایش می‌دهند.)
چرا به آزمایش نشانگر تومور AFP نیاز داریم؟
در صورت وجود موارد زیر، ممکن است به آزمایش نشانگر تومور AFP نیاز داشته باشید:
- معاینه فیزیکی و/یا آزمایش‌های دیگر نشان می‌دهد که ممکن است سرطان کبد، تخمدان یا بیضه داشته باشید.
- در حال حاضر تحت درمان سرطانی هستید که باعث افزایش سطح AFP می‌شود. اندازه‌گیری آزمایش AFP شما می‌تواند نشان دهد که درمان شما چقدر خوب کار می‌کند.
- شما درمان سرطانی را که سطح AFP شما را افزایش داده است، تکمیل کرده‌اید. ممکن است هر از گاهی برای بررسی بازگشت سرطان خود به آزمایش نشانگر تومور AFP نیاز داشته باشید.
اگر هپاتیت مزمن یا سیروز دارید، خطر ابتلا به سرطان کبد در شما بیشتر است. سطح بسیار بالای AFP یا افزایش ناگهانی آن می‌تواند نشانه اولیه سرطان کبد باشد. اکثر متخصصان پزشکی اندازه‌گیری سطح AFP را برای غربالگری سرطان در این بیماری‌ها توصیه نمی‌کنند. اما، برخی از پزشکان ممکن است همچنان از آزمایش نشانگر تومور AFP به همراه سایر آزمایش‌ها برای بررسی سرطان کبد استفاده کنند.
در طول آزمایش نشانگر تومور AFP چه اتفاقی می‌افتد؟
یک متخصص با استفاده از یک سوزن کوچک، نمونه خون را از رگ بازوی شما می‌گیرد. پس از وارد کردن سوزن، مقدار کمی خون در یک لوله آزمایش یا ویال جمع‌آوری می‌شود. ممکن است هنگام ورود یا خروج سوزن، کمی سوزش احساس کنید. این معمولاً کمتر از پنج دقیقه طول می‌کشد.
آیا برای آماده شدن برای آزمایش باید کاری انجام دهم؟
برای آزمایش نشانگر تومور AFP به هیچ آمادگی خاصی نیاز ندارید.
آیا خطری برای آزمایش وجود دارد؟
خطر انجام آزمایش خون بسیار کم است. ممکن است در محلی که سوزن وارد شده است، درد یا کبودی جزئی داشته باشید، اما بیشتر علائم به سرعت از بین می‌روند.
نتایج آزمایش نشانگر تومور AFP به چه معناست؟
نتایج آزمایش نشانگر AFP را می توان به دو صورت تفسیر کرد:
در صرورت عدم تشخیص سرطان
اگر سرطان در شما تشخیص داده نشده است، نتایج آزمایش‌ها موارد زیر را نشان می‌دهند:
سطح بالای AFP
سطح بالای AFP ممکن است نشانه‌ای از سرطان کبد، تخمدان یا بیضه باشد. اما داشتن سطح بالای AFP به این معنی نیست که شما سرطان دارید یا به سرطان مبتلا خواهید شد. آسیب کبدی و بیماری‌های کبدی که سرطان نیستند نیز می‌توانند باعث سطح بالای AFP شوند. در موارد نادر، سطح بالای AFP ممکن است نشانه‌ای از سرطان‌های دیگر، از جمله لنفوم یا سرطان ریه باشد. پزشک شما از سابقه پزشکی و سایر نتایج آزمایش شما برای تشخیص استفاده خواهد کرد.
سطح نزمال AFP
سطح طبیعی AFP به این معنی است که احتمال ابتلا به سرطانی که باعث سطح بالای AFP می‌شود، کمتر است. اما نتیجه آزمایش طبیعی، سرطان را رد نمی‌کند زیرا برخی از افراد مبتلا به این سرطان‌ها سطح AFP طبیعی دارند.
در صورت تشخیص سرطان
اگر سرطان تشخیص داده شد. نتایج آزمایش‌ها موارد زیر را نشان می‌دهند:
اگر تحت درمان سرطانی هستید که سطح AFP شما را افزایش می‌دهد، ممکن است در طول درمان چندین بار آزمایش شوید. پزشک شما تمام نتایج آزمایش AFP شما را بررسی می‌کند تا ببیند سطح AFP شما در طول زمان چگونه تغییر کرده است. اگر نتایج شما موارد زیر را نشان دهد:
سطح AFP شما در حال افزایش است، ممکن است به این معنی باشد که درمان شما مؤثر نیست.
سطح AFP شما در حال کاهش است، این ممکن است به این معنی باشد که درمان شما مؤثر بوده است.
سطح AFP شما ثابت مانده است، این ممکن است به این معنی باشد که بیماری شما پایدار است و پیشرفت نکرده است.
تفسیر سطح AFP در هنگام درمان سرطان
اگر درمان سرطانی را که باعث افزایش سطح AFP شده است، به پایان رسانده‌اید و نتایج آزمایش شما:
طبیعی نیست، ممکن است به این معنی باشد که هنوز مقداری سرطان در بدن خود دارید.
بالاتر بودن سطح AFP در حال حاضر نسبت به مدت کوتاهی پس از درمان، ممکن است به این معنی باشد که سرطان شما دوباره در حال رشد است.
جمع بندی
AFP به تنهایی تشخیص قطعی سرطان نیست و باید همراه با سونوگرافی، MRI، سی‌تی اسکن و سایر مارکرها تفسیر شود. اعداد دقیق و روند تغییر سطح AFP اهمیت بیشتری از یک نتیجهٔ تکی دارد. برای تشخیص دقیق اینکه چه موقع می بایست آزمایش AFP صورت گیرد حتما زیر نظر یک متخصص داخلی انجام می شود. دکتر حسین ضیائی فوق تخصص گوارش و کبد بزرگسالان دارای یک تیم حرفه ای و مجرب واقع در خیابان ملاصدرا تهران می باشد. شما عزیزان می توانید برای رزرو نوبت از طریق همین سایت یا تماس تلفنی با ما در ارتباط باشید و از خدمات کلینیک بهرمند شوید. در ضمن در صورت داشتن هر گونه سوال یا نظر خاص می توانید در پایین همین مقاله(قسمت دیدگاه) با ما به اشتراک بگذارید، دکتر حسین ضیایی در اولین فرصت پاسخ شما را خواهند داد.
