سیروز به انگلیسی cirrhosis که ناشی از زخم شدید کبد است. هر بار که کبد شما آسیب می بیند، چه در اثر مصرف زیاد الکل یا عفونت، کبد تلاش می کند خود را ترمیم کند. در این فرآیند، بافت اسکار تشکیل می شود. با بدتر شدن سیروز، بافت اسکار بیشتر و بیشتری تشکیل می‌شود که جریان خونی کبد را مسدود کرده و عملکرد کبد را تحت تاثیر قرارمی دهد. سیروز پیشرفته تهدید کننده زندگی است. آسیب کبدی ناشی از سیروز به طور کلی قابل جبران نیست. اما اگر سیروز کبدی زود تشخیص داده شود و علت اصلی آن درمان شود، آسیب بیشتر می تواند محدود شود. در موارد نادر، ممکن است معکوس شود.
فهرست مطالب
علائم سیروز کبدی
سیروز اغلب تاز زمانی که آسیب شدید کبدی ایجاد نشود هیچ علامتی ندارد. هنگامی که علائم ظاهر می شوند، ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- با کوچکترین آسیب بدن خونریزی و یا کبود می شود
- از دست دادن اشتها
- حالت تهوع
- تورم در پاها
- کاهش وزن
- خستگی
- خارش پوست
- تغییر رنگ زرد در پوست و چشم(یرقان)
- تجمع مایع در شکم(آسیت)
- عروق خونی عنکبوتی مانند روی پوست
- قرمزی در کف دست
- ادرار قهوه ای مایل به سیاه
- تب
- رنگ پریدگی ناخن ها به خصوص انگشت شست و اشاره
- چاق شدن انگشتان، که در آن نوک انگشتان باز شده و گردتر از حد معمول می شوند.
- برای زنان، فقدان یا از دست دادن پریودهای غیر مرتبط با یائسگی
- برای مردان، از دست دادن میل جنسی، کوچک شدن بیضه یا بزرگ شدن سینه(ژنیکوماستی)
- گیجی، خواب آلودگی یا گفتار نامفهوم
علت سیروز کبدی چیست؟
طیف گسترده ای از بیماری ها و شرایط می تواند به کبد آسیب برساند و منجر به سیروز شود.
برخی از علل عبارتند از:
- مصرف بیش از حد و طولانی الکل
- ابتلا به هپاتیت ویروسی (هپاتیت B، C و D)
- بیماری کبد چرب غیر الکلی
- بیماری ویلسون(تجمع مس در کبد)
- هموکروماتوز(تجمع آهن در بدن)
- هپاتیت خود ایمنی که یک بیماری کبدی است که توسط سیستم ایمنی بدن ایجاد می شود.
- اختلالات ارثی متابولیسم قند، مانند گالاکتوزمی یا بیماری ذخیره گلیکوژن.
- تخریب مجاری صفراوی ناشی از کلانژیت صفراوی اولیه.
- سفت شدن و زخم شدن مجاری صفراوی ناشی از کلانژیت اسکلروزان اولیه.
- فیبروز سیستیک
- داروها، از جمله متوترکسات یا ایزونیازید.
- کمبود آلفا 1 آنتی تریپسین
- مجاری صفراوی ضعیف(آترزی صفراوی)
- سندرم آلاژیل (یک نوع اختلال گوارشی ژنتیک)
- عفونت، مانند سیفلیس یا بروسلوز
عوارض ناشی از سیروز کبدی کدامند؟
عوارض سیروز می تواند شامل موارد زیر باشد:
فشار خون بالا. ورید پورتال رگ های خونی است که وظیفه تغذیه سلول های کبد را تامین می کنند. سیروز جریان منظم خون از طریق کبد را کند می کند. و باعث افزایش فشار خون در ورید می شود. این وضعیت به عنوان فشار خون پورتال(portal hypertension) شناخته می شود.
ورم در پاها و شکم. افزایش فشار خون در ورید پورتال می تواند باعث تجمع مایع در شکم به نام آسیت (ascites) و در پاها به نام ادما (edema) شود. ادما و آسیت همچنین در صورتی که کبد نتواند به اندازه کافی پروتئین های خاص خون مانند آلبومین بسازد، اتفاق می افتد.
بزرگ شدن طحال. فشار خون پورتال همچنین باعث شود تجمع گلبول های سفید و پلاکت ها درون طحال می شود.که باعث تورم طحال می شود، وضعیتی که به عنوان اسپلنومگالی شناخته می شود. کاهش گلبول های سفید و پلاکت های در خون شما از اولین علائم سیروز می باشد.
خون ریزی. فشار خون بالا درون پورتال می تواند باعث حرکت خون به وریدهای کوچکتر شود. این وریدهای کوچکتر که تحت فشار اضافی قرار می گیرند، می توانند ترکیده و باعث خونریزی جدی شوند. فشار خون پورتال همچنین ممکن است باعث متورم شدن ورگ ها به نام واریس (varices) در مری یا معده شود. این واریس همچنین ممکن است منجر به خونریزی و در ادامه منجر به مرگ بیمارشود. اگر کبد توانایی تولید فاکتورهای انعقادی را نداشته باشد، این نیز می تواند به ادامه خونریزی کمک کند.
عفونت ها. اگر کبد شما دچار سیروز شده است، بدن شما ممکن است برای مبارزه با عفونت ها آسیب پذیر باشد. آسیت می تواند منجر به پریتونیت باکتریایی شود که یک عفونت جدی است.
سوء تغذیه. با داشتن سیروز ممکن است بدن در پردازش مواد مغذی با مشکل مواجه شود. که باعث ضعف و کاهش وزن می شود.
انباشت سموم در مغز. کبد سالم خون را از سموم پاک می کند ولی کبد آسیب دیده در اثر سیروز نمی تواند خون را پاکسازی کند. سپس این سموم در مغز جمع شوند و باعث سردرگمی ذهنی و اختلال در هوش و حواس می شوند. که به عنوان آنسفالوپاتی کبدی شناخته می شود. با گذشت زمان، آنسفالوپاتی کبدی می تواند به عدم پاسخگویی یا کما پیشرفت کند.
زردی(یرقان). زردی زمانی رخ می دهد که کبد بیمار به اندازه کافی بیلی روبین، یک ماده زائد خون، را از خون شما حذف نمی کند. زردی باعث زرد شدن پوست و سفیدی چشم و تیره شدن ادرار می شود.
بیماری استخوان. برخی از افراد مبتلا به سیروز قوام استخوانی خود را از دست می دهند و بیشتر در معرض خطر شکستگی و آسیب قرار دارند.
خطر ابتلا به سرطان کبد. تعداد زیادی ازافرادی که به سرطان کبد مبتلا می شوند از قبل دچار سیروز شده اند.
پیشگیری از سیروز کبدی
با انجام این اقدامات برای مراقبت از کبد، خطر ابتلا به سیروز را کاهش دهید:
اگر سیروز دارید الکل ننوشید.
رژیم غذایی سالم داشته باشید.از یک رژیم غذایی پر از میوه و سبزیجات را استفاده کنید. غلات کامل و منابع پروتئین بدون چربی را انتخاب کنید. میزان مصرف غذاهای چرب و سرخ شده را به شدت کاهش دهید.
وزن سالم را حفظ کنید. چربی بیش از حد بدن می تواند در کبد شما تجمع پیدا کند. اگر احساس می کنید چاق هستید یا اضافه وزن دارید، در مورد یک برنامه کاهش وزن با پزشک خود صحبت کنید.
خطر ابتلا به هپاتیت را کاهش دهید. استفاده از سوزن های تزریقی مشترک و داشتن رابطه جنسی محافظت نشده می تواند خطر ابتلا به هپاتیت B و C را افزایش دهد. در صورت ابتلا به هپاتیت خطر سیروز کبدی را افزایش می دهد.
تشخیص سیروز کبدی
پزشک شما ممکن است یک یا چند آزمایش را برای بررسی کبد شما تجویز کند، از جمله:
- آزمایش خون برای اندازه گیری سطح بیلی روبین یا آنزین های خاص صورت می گیرد. جهت ارزیابی عملکرد کبد، میزان کراتینین بررسی می شود. از نظر ویروس های هپاتیت غربالگری خواهید شد. آزمایش مدت زمان تشکیل لخته خون یا همان آزمایش زمان پروترومبین(PT) نیز انجام می گیرد.
- آزمایشات تصویربرداری مانند MRI، CT و سونوگرافی نیز جهت بررسی وضعیت کبد ممکن است انجام شود.
درمان سیروز کبدی
درمان سیروز به علت و میزان آسیب وارد شده به کبد شما بستگی دارد. هدف از درمان، کاهش سرعت پیشرفت بافت اسکار در کبد و پیشگیری یا درمان علائم و عوارض سیروز است. در صورت آسیب شدید کبدی، ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان داشته باشید.
درمان علت زمینه ای سیروز
در سیروز اولیه، ممکن است با درمان علت زمینه ای، آسیب به کبد به حداقل برسد. گزینه ها عبارتند از:
درمان وابستگی به الکل. اگر سیروز دارید، بسیار مهم است که الکل را کاملاً کنار بگذارید زیرا حتی مقدار کمی الکل هم برای کبد سمی است. افرادی که به دلیل مصرف بیش از حد الکل دچار سیروز شده‌اند، باید تلاش کنند تا مصرف الکل را متوقف کنند. اگر قطع مصرف الکل برایشان دشوار است، پزشک ممکن است برنامه درمانی برای ترک اعتیاد به الکل پیشنهاد دهد.
کاهش وزن. افراد مبتلا به سیروز ناشی از بیماری کبد چرب غیرالکلی می‌توانند با کاهش وزن و کنترل سطح قند خون وضعیت سلامتی خود را بهبود بخشند.
کنترل هپاتیت با دارو. داروها می‌توانند از طریق درمان اختصاصی ویروس‌های هپاتیت B یا C، از آسیب بیشتر به سلول‌های کبدی جلوگیری کنند.
داروهایی برای کنترل سایر علل و علائم سیروز. داروها ممکن است پیشرفت برخی از انواع سیروز کبدی را کاهش دهند. به عنوان مثال، برای افرادی که به کلانژیت اولیه صفراوی مبتلا هستند و این بیماری به موقع تشخیص داده می‌شود، داروها می‌توانند پیشرفت به سمت سیروز را به طور قابل توجهی به تأخیر بیندازند.
سایر داروها می‌توانند علائم خاصی مانند خارش، خستگی و درد را تسکین دهند. مکمل‌های غذایی ممکن است برای مقابله با سوء تغذیه مرتبط با سیروز تجویز شوند. این مکمل‌ها همچنین می‌توانند به پیشگیری از ضعف استخوان‌ها، که به عنوان پوکی استخوان شناخته می‌شود، کمک کنند.
درمان عوارض سیروز
برای کنترل آسیت و تورم، یک رژیم غذایی کم سدیم و مصرف داروهایی که از تجمع مایعات در بدن جلوگیری می‌کنند، می‌تواند کمک‌کننده باشد. در موارد شدیدتر، ممکن است نیاز به روش‌هایی برای تخلیه مایع یا انجام جراحی برای کاهش فشار وجود داشته باشد.
برخی از داروهای کنترل فشار خون می‌توانند فشار در وریدهای کبد را کاهش داده و از خونریزی شدید جلوگیری کنند. پزشک شما به صورت منظم آندوسکوپی فوقانی انجام می‌دهد تا وریدهای بزرگ شده در مری یا معده که ممکن است خونریزی کنند را بررسی کند. این وریدها به عنوان واریس شناخته می‌شوند.
برای درمان عفونت‌ها، ممکن است نیاز به مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها یا سایر روش‌های درمانی داشته باشید. پزشک شما احتمالاً واکسیناسیون برای آنفولانزا، ذات‌الریه و هپاتیت را نیز توصیه خواهد کرد.
افزایش خطر ابتلا به سرطان کبد.پزشک شما احتمالاً توصیه می‌کند که به طور منظم آزمایش خون و معاینه سونوگرافی انجام دهید تا علائم سرطان کبد را بررسی کنید..
آنسفالوپاتی کبدی. ممکن است برای شما داروهایی تجویز شود که به کاهش تجمع سموم در خون، ناشی از عملکرد ضعیف کبد، کمک کنند.
جراحی پیوند کبد
در موارد پیشرفته سیروز، زمانی که کبد به درستی کار نمی کند، پیوند کبد ممکن است تنها گزینه درمانی باشد. پیوند کبد روشی برای جایگزینی کبد شما با یک کبد سالم از اهدا کننده فوت شده یا با بخشی از کبد از اهدا کننده زنده است. سیروز یکی از شایع ترین دلایل پیوند کبد است. داوطلبان پیوند کبد آزمایشات گسترده ای برای تعیین اینکه آیا آنها به اندازه کافی سالم هستند تا پس از جراحی نتیجه خوبی داشته باشند، انجام می دهند.
اگر سیروز دارید، ممکن است به یک پزشک که در دستگاه گوارش متخصص است، به نام متخصص گوارش، یا کبد، به نام متخصص کبد، ارجاع داده شوید. شما می توانید از طریق همین سایت یا تماس با کلینیک دکتر حسین ضیائی فوق تخصص گوارش و کبد بزرگسالان ارتباط برقرار کنید و از خدمات کلینیک بهرمند شوید.
پرسش و پاسخ
آیا سیروز کبدی قابل انتقال است؟واگیردار است؟
سیروز کبدی خود واگیردار نیست، چون زخم است. عواملی همچون هپاتیت که یک بیماری ویروسی است منجربه سیروز کبدی می شود. هپاتیت از طریق رابطه جنسی و حتی سوزن قابل انتقال به غیر است.
آیا سیروز کبدی یک بیماری ارثی است؟
خیر این بیماری ارثی نبوده ولی بیماری هایی که ار طریق ژنتیکی باعث آسیب به کبد شده و در آخر سیروز کبدی ایجاد کند جز بیماری های ارثی قرار می گیرد.
آیا سیروز کبدی قابل درمان دارد؟
خیر، اگر پزشک پس از بررسی های لازم به شما اعلام کرد سیروز کبدی دارید، این بیماری مراحل پایانی بیماری های کبدی است. شما می توانید با انجام دستورات پزشکی سرعت پیشرفت بیماری را کند و یا متوقف کنید.
آیا سیروز کبدی یک بیماری کشنده است؟
پس از تایید اینکه شما به سیروز کبدی دچار شدید به این معنا نیست که به یک بیماری کشنده مبتلا هستید. با پیشرفت این بیماری میزان اسکار در کبد بیشتر می شود و عملکرد آن را مختل می کند.با این حال اگر شما داوطلب پیوند کبد باشید،نامتان در لیست پیوند قرار می گیرد.
آیا سیروز کبدی یک بیماری دردناک است؟
بله، درد ناشی از سیروز کبدی دردناک است. با پیشرفت این بیماری درد آن بصورت طولانی مدت(مزمن) می باشد. این درد بیشتر در ناحیه بالایی شکم سمت راست احساس می شود.
آیا خرما برای درمان سیروز کبدی موثر است؟
بله خرما به سم زدایی بدن کمک می کند. زمانی که کبد دچار اسکار شده، سم زدایی بدن دچار اختلال می شود. مصرف منظم خرما به درمان فیبروز کبدی کمک کرده و از سیروزی شدن کبد جلوگیری می کند.
آیا سیروز کبدی همان سرطان است؟
سیروز به بافت آسیب دیده کبد گفته می شود و سرطان نبوده، اما بدلیل ایجاد بافت اسکار و اختلال در سازو کار کبد ممکن است به بافت سرطانی تبدیل شود ولی اصلی ترین دلیل سرطان کبد سیروز کبدی است.
کمای کبدی چقدر طول می کشد؟
کمای کبدی در حالت آنسفالوپاتی دیده می شود. این حالت از بیماری زمانی که عملکرد کبد دچار اختلا شده تجمع سموم در مغز صورت می گیرد وممکن است فرد در طول چند روز تا چن هفته به کمای کبدی دچار شود.
خونریزی کبد یاعث مرگ می شود؟
بشدت خطرناک است و حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید.
بهترین دارو و بهترین درمان برای سیروز کبدی چیست؟
دارویی برای این بیماری وجود ندارد و پس از تشخیص سیروز کبدی و علت آن می توان با انجام فعالیت هایی که در متن مقاله اشاره شده از سرعت پیشرفت این بیماری بکاهید.
فرق میان سیروز کبدی و فیبروز کبدی در چیست؟
فیبروز کبدی مراحل اولیه اسکار می باشد و با پیشرفت بافت اسکار و آسیب بیشتر به کبد دچار سیروز کبدی می شوید.
طول عمر بیماران سیروز کبدی چقدر است؟
طول عمر این بیماری بستگی به میزان پیشرفت این بیماری دارد. در مراحل اولیه سیروز امید به زندگی 15 تا 20 سال می باشد.ولی با پیشرفت این بیماری امید به زندگی کاهش یافته و بین 6 تا10 سال می باشد.