ورم معده که در انگلیسی به آن Gastritis می‌گویند، اصطلاحی کلی برای گروهی از شرایط است که همگی یک ویژگی مشترک دارند: التهاب پوشش داخلی معده. این التهاب اغلب به دلیل عفونت با همان باکتری‌ای است که باعث زخم معده می‌شود. استفاده مکرر از مسکن‌های خاص و مصرف زیاد الکل نیز می‌تواند ورم معده را تشدید کند. ورم معده ممکن است به طور ناگهانی (ورم معده حاد) یا به تدریج و در طول زمان (ورم معده مزمن) بروز کند. در برخی موارد، التهاب معده می‌تواند منجر به زخم معده یا افزایش خطر ابتلا به سرطان معده شود. با این حال، برای اکثر افراد، التهاب معده مشکلی جدی نیست و با درمان به سرعت بهبود می‌یابد.
فهرست مطالب
علائم ورم معده
التهاب معده همیشه علائمی ایجاد نمی کند. در صورت بروز، علائم التهاب معده ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- حالت تهوع
- استفراغ
- احساس پری در بالای شکم بعد از غذا خوردن
- مدفوع قیری رنگ
- کاهش وزن بی دلیل
- نفخ شکم
- آروغ زدن
- معده درد، شکم درد یا سوزش، که به آن سوء هاضمه می گویند، در قسمت بالای شکم، این احساس ممکن است پس از خوردن غذا بدتر یا بهتر شود.
علائم ورم معده عصبی چیست؟
یکی از انواع التهاب معده، ناشی از عوامل عصبی و استرسی است. وقتی افراد پس از یک شوک ناگهانی، مشکلات روحی، اضطراب یا عصبی شدن دچار درد شدید معده می‌شوند، این نوع التهاب رخ می‌دهد. علائم بارز این نوع گاستریت شامل درد شدید معده، اسپاسم‌های ناگهانی و دردناک، حالت تهوع، استفراغ، دل‌پیچه و نفخ شکم می‌باشد.
علت ورم معده
ورم معده به معنای التهاب مخاط معده است. مخاط معده یک سد محافظتی است که از دیواره معده محافظت می‌کند. ضعف یا آسیب به این سد باعث می‌شود شیره‌های گوارشی به مخاط معده آسیب برسانند و آن را ملتهب کنند. چندین بیماری و شرایط مختلف می‌توانند خطر ابتلا به گاستریت را افزایش دهند. از جمله این شرایط می‌توان به بیماری‌های التهابی مانند بیماری کرون اشاره کرد.
عوامل خطرناک برای ورم معده
عواملی که خطر گاستریت را افزایش می دهند عبارتند از:
عفونت باکتریایی. یک نوع عفونت باکتریایی که با نام هلیکوباکتر پیلوری(H.Pylori) نیز شناخته می‌شود، یکی از شایع‌ترین عفونت‌ها در سراسر جهان است. با این حال، تنها برخی از افرادی که به این عفونت مبتلا می‌شوند، دچار التهاب معده یا سایر اختلالات دستگاه گوارش فوقانی می‌شوند. متخصصان معتقدند که حساسیت به این میکروب‌ها می‌تواند ارثی باشد. همچنین، این حساسیت ممکن است به دلیل انتخاب‌های سبک زندگی، مانند سیگار کشیدن و رژیم غذایی، ایجاد شود.
استفاده منظم از مسکن‌ها. مسکن‌هایی که به عنوان داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی یا NSAID شناخته می‌شوند، می‌توانند باعث ورم معده حاد و مزمن شوند. NSAID ها شامل داروهایی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن سدیم هستند. استفاده منظم از این مسکن‌ها یا مصرف بیش از حد آنها ممکن است به پوشش معده آسیب برساند.
سن بالاتر. افراد مسن بیشتر در معرض خطر ابتلا به التهاب معده هستند، زیرا با افزایش سن، غشای معده نازک‌تر می‌شود. همچنین، افراد مسن به دلیل احتمال بیشتر ابتلا به عفونت هلیکوباکتر پیلوری یا اختلالات خودایمنی، نسبت به افراد جوان در معرض خطر بیشتری قرار دارند.
مصرف بیش از حد الکل. الکل می‌تواند مخاط معده را تحریک کرده و از بین ببرد. این مسئله باعث می‌شود معده در برابر شیره‌های گوارشی آسیب‌پذیرتر شود. مصرف بیش از حد الکل به احتمال زیاد منجر به التهاب معده حاد می‌شود.
استرس و اضطراب. استرس شدید ناشی از جراحی بزرگ، جراحت، سوختگی یا عفونت شدید می تواند باعث ورم معده حاد شود.
درمان سرطان. داروهای شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی می‌توانند خطر ابتلا به گاستریت را افزایش دهند.
ورم معده خودایمنی. ورم معده زمانی رخ می‌دهد که بدن به سلول‌های تشکیل‌دهنده پوشش معده حمله می‌کند. این واکنش می‌تواند به سد محافظ معده آسیب برساند. ورم معده خودایمنی در افرادی که به سایر اختلالات خودایمنی مبتلا هستند، شایع‌تر است. این اختلالات شامل بیماری هاشیموتو و دیابت نوع 1 می‌شوند. همچنین، ورم معده خودایمنی می‌تواند با کمبود ویتامین B-12 همراه باشد.
سایر بیماری ها و شرایط. گاستریت ممکن است با سایر شرایط پزشکی نیز همراه باشد. این شرایط می‌توانند شامل HIV/AIDS، بیماری کرون، بیماری سلیاک، سارکوئیدوز و عفونت‌های انگلی باشند.
عوارض ناشی از ورم معده
در صورت عدم درمان، ورم معده ممکن است منجر به زخم معده و خونریزی معده شود. به ندرت، برخی از اشکال التهاب معده مزمن ممکن است خطر ابتلا به سرطان معده را افزایش دهند. این خطر زمانی افزایش می‌یابد که پوشش معده نازک شده و تغییرات در سلول‌های پوششی ایجاد شود.
تشخیص ورم معده
اگر با وجود درمان ورم معده، علائم شما بهبود نیافت، به پزشک خود اطلاع دهید. پزشک شما احتمالاً پس از صحبت با شما در مورد سابقه پزشکی و انجام معاینه به ورم معده مشکوک می شود. با این حال، ممکن است یک یا چند مورد از آزمایش‌های زیر را نیز برای یافتن علت دقیق انجام دهید.
آزمایشات هلیکوباکتر پیلوری. پزشک شما ممکن است آزمایش‌هایی مانند آزمایش مدفوع یا آزمایش تنفس را برای تعیین اینکه آیا شما هلیکوباکتر پیلوری دارید یا خیر، توصیه کند. نوع آزمایشی که پزشک شما برای شما معرفی می‌کند، بستگی به شرایط شما، علائم، تاریخچه پزشکی و دیگر عواملی که او در نظر می‌گیرد، دارد.
آزمایش تنفس. برای آزمایش تنفس برای هلیکوباکتر پیلوری، شما یک لیوان کوچک از یک مایع شفاف و بی‌مزه که حاوی کربن رادیواکتیو است، می‌نوشید. میکروب‌های هلیکوباکتر پیلوری مایع آزمایش را در معده شما تجزیه می‌کنند. سپس، شما بعداً به یک کیسه باد می‌کشید که سپس مهر و موم می‌شود. اگر به هلیکوباکتر پیلوری آلوده شده‌اید، نمونه تنفسی شما حاوی کربن رادیواکتیو خواهد بود، که این نشان می‌دهد که میکروب در معده شما حضور دارد.
آندوسکوپی. روشی است که در آن یک لوله نازک و انعطاف‌پذیر که دارای یک دوربین کوچک به نام آندوسکوپ است، استفاده می شود. این ابزار از گلو به مری، معده و روده کوچک وارد می‌شود تا دستگاه گوارش را بررسی کند. با استفاده از آندوسکوپ، پزشک می‌تواند علائم التهاب را مشاهده کند. بسته به سن و سابقه پزشکی شما، پزشک ممکن است آندوسکوپی را به عنوان اولین آزمایش توصیه کند و آن را به جای آزمایش هلیکوباکتر پیلوری انتخاب کند.
بیوپسی. اگر ناحیه مشکوکی پیدا شود، پزشک شما ممکن است نمونه های بافت کوچکی که بیوپسی نامیده می شود را برای آزمایش در آزمایشگاه بردارید. بیوپسی همچنین می تواند وجود هلیکوباکتر پیلوری را در پوشش معده شما شناسایی کند.
تشخیص با اشعه ایکس و محلول باریم. اشعه ایکس می تواند تصاویری از مری، معده و روده کوچک شما ایجاد کند تا به دنبال هر چیز غیرعادی باشد. ممکن است مجبور شوید یک مایع سفید و فلزی حاوی باریم را ببلعید. این مایع دستگاه گوارش شما را می پوشاند و زخم را بیشتر نمایان می کند. به این روش بلع باریم می گویند.
درمان ورم معده
درمان ورم معده بستگی به علت آن دارد. ورم معده حاد ناشی ازداروهای مسکن یا الکل ممکن است با قطع مصرف آن مواد تسکین یابد. داروهای مورد استفاده برای درمان ورم معده عبارتند از:
آنتی بیوتیک برای کشتن هلیکوباکتر پیلوری. برای درمان هلیکوباکتر پیلوری در دستگاه گوارش، پزشک ممکن است ترکیبی از آنتی‌بیوتیک‌ها را برای از بین بردن این میکروب‌ها توصیه کند. معمولاً باید دوره کامل آنتی‌بیوتیک‌ها را به مدت 7 تا 14 روز مصرف کنید. همچنین ممکن است دارویی برای کاهش تولید اسید معده تجویز شود. پس از پایان درمان، پزشک مجدداً شما را برای هلیکوباکتر پیلوری آزمایش می‌کند تا اطمینان حاصل شود که این میکروب از بین رفته است.
مهارکننده های پمپ پروتون. داروهایی که تولید اسید را مسدود می‌کنند، می‌توانند به بهبودی کمک کنند. داروهایی به نام مهارکننده‌های پمپ پروتون (PPIs) به کاهش اسید معده کمک می‌کنند. این داروها با مسدود کردن عملکرد بخش‌هایی از سلول‌هایی که اسید تولید می‌کنند، عمل می‌کنند. ممکن است پزشک برای شما نسخه‌ای برای مهارکننده‌های پمپ پروتون تجویز کند، یا می‌توانید این داروها را بدون نسخه از داروخانه‌ها خریداری کنید.
مسدود کننده هیستامین. داروهایی برای کاهش تولید اسید مسدود کننده های اسید که مسدود کننده های هیستامین نیز نامیده می شوند، میزان اسید آزاد شده در دستگاه گوارش شما را کاهش می دهند. کاهش اسید درد ورم معده را تسکین می دهد و باعث بهبودی می شود.
داروهای مهار کننده اسید معده چه عوارضی ممکن است داشته باشد؟
داروهایی که اسید معده را خنثی می‌کنند نیز می‌توانند به درمان کمک کنند. پزشک شما ممکن است از یک آنتی‌اسید در درمان استفاده کند. آنتی‌اسیدها اسید موجود در معده را خنثی می‌کنند و می‌توانند به تسکین سریع درد کمک کنند. این داروها به تسکین فوری علائم کمک می‌کنند (مانند فاموتیدین و سایمتیدین)، اما معمولاً به عنوان یک درمان اولیه استفاده نمی‌شوند. عوارض جانبی آنتی‌اسیدها بسته به ترکیبات اصلی‌شان می‌تواند شامل یبوست یا اسهال باشد. مهارکننده‌های پمپ پروتون ومسدودکننده‌های اسید موثرتر هستند و عوارض جانبی کمتری دارند. استفاده طولانی مدت از مهارکننده های پمپ پروتون، به ویژه در دوزهای بالا، ممکن است خطر شکستگی لگن، مچ دست و ستون فقرات را افزایش دهد. از پزشک خود بپرسید که آیا مکمل کلسیم ممکن است این خطر را کاهش دهد یا خیر.
شیوه زندگی و درمان های خانگی ورم معده
الکل ننوشید!! الکل می تواند پوشش مخاطی معده شما را تحریک کند. جایگزینی مسکن ها را در نظر بگیرید. اگر از مسکن‌هایی استفاده می‌کنید که خطر التهاب معده را در شما افزایش می‌دهند، از پزشک خود بپرسید که آیا استامینوفن ممکن است گزینه‌ای برای شما باشد. این دارو کمتر احتمال دارد مشکل معده شما را تحریک کند.
داروهای گیاهی برای ورم معده
داروهای گیاهی برای درمان التهاب معده راه کار اساسی نبوده ولی تسکین دهنده هستند. در این زمینه شامل انواع متفاوتی از ترکیبات گیاهی و دمنوش ها را شامل می شوند. خوردن سیر و عصاره سیر می تواند در کاهش علائم التهاب معده موثر باشد. زنجبیل، نعناع و میخک نیز برای درمان التهاب معده مورد استفاده قرار می گیرند. روغن هایی موثر مانند: روغن جوجوبا، روغن نارگیل، روغن زیتون، روغن لیمو می تواند در درمان التهاب معده موثر باشد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
تقریباً همه در مقطعی دچار سوء هاضمه و سوزش معده شده اند. معمولا سوء هاضمه مدت زیادی طول نمی کشد و نیازی به مراقبت پزشکی ندارد. اگر علائم التهاب معده را برای یک هفته یا بیشتر دارید، به پزشک خود مراجعه کنید. اگر درد شدید دارید یا استفراغ می کنید که نمی توانید هیچ غذایی را نگه دارید، فوراً به پزشک مراجعه کنید. همچنین در صورت احساس سبکی سر یا سرگیجه فوراً به پزشک مراجعه کنید. اگر ناراحتی معده شما پس از مصرف داروها، به ویژه آسپرین یا سایر مسکن ها رخ داد، به پزشک خود اطلاع دهید. اگر خون استفراغ می کنید، مدفوعتان خون است یا مدفوع سیاه به نظر می رسد، فوراً به پزشک خود مراجعه کنید تا علت را پیدا کنید.
سخن پایانی
اگر پزشک شما فکر می کند که ممکن است التهاب معده داشته باشید، ممکن است به یک دکتر متخصص در اختلالات گوارشی به نام متخصص گوارش ارجاع داده شوید. شما می توانید با مراجعه به کلینیک دکتر حسین ضیایی فوق تخصص گوارش و کبد بزرگسالان با ما در ارتباط باشید و از خدمات ما بهرمند شوید. همچنین شما می‌توانید سوالات و نظرات خود را در بخش دیدگاه‌ها با ما به اشتراک بگذارید. دکتر حسین ضیائی در اولین فرصت به سوالات شما پاسخ خواهند داد.
سوالات متداول ورم معده
برای درمان فوری ورم معده چه باید کرد؟
مصرف مایعات مانند: آب یا سوپ‌های سبک می‌توانند به کاهش علائم گاستریت کمک کند. خودداری از مواد غذایی تحریک‌کننده مانند غذاهای تند ، چرب، اسیدی، قهوه، چای و الکل می‌تواند به تسکین سریع‌تر علائم التهاب معده کمک کند.
بهترین قرص برای ورم معده چیست؟
قرص فاموتیدین یکی از رایج‌ترین داروهایی است که برای درمان بیماری‌های معده، به‌ویژه التهاب معده، تجویز می‌شود. این دارو به‌عنوان یک آنتی‌اسید عمل می‌کند و می‌تواند اسید معده را خنثی کند. همچنین، قرص دایجستیو برای کمک به هضم بهتر غذا و کاهش نفخ پس از غذا تجویز می‌شود و باید قبل از وعده‌های غذایی مصرف شود.
برای التهاب معده چی بخوریم؟
برای درمان التهاب دیواره معده، داشتن یک رژیم غذایی ضدالتهابی بسیار مفید است. مصرف غذاهای خاص می‌تواند به تسکین علائم التهاب معده کمک کند. مواد غذایی مانند سبزیجات سرشار از ویتامین K، میوه‌ها، غلات کامل مانند برنج قهوه‌ای، جو دو سر و نان سبوس‌دار، لوبیا، آجیل، ماهی سالمون و ادویه‌هایی مانند زردچوبه می‌توانند برای بهبود علائم التهاب معده مؤثر باشند. با توجه به اینکه چه غذاهایی برای التهاب معده مفید هستند، می‌توان به یک رژیم غذایی بسیار سودمند و موثر دست یافت.
آیا التهاب معده خطرناک است؟
در مواردی که بیماری بدون درمان باقی می‌ماند یا به حالت مزمن و فرسایشی تبدیل می‌شود و با خونریزی معده همراه است، می‌توان گفت که التهاب معده خطرناک است. بنابراین، باید حتماً برای التهاب معده یک درمان مناسب و به‌موقع انجام شود و با کمک گرفتن از یک دکتر گوارش، بیماری کنترل شود.
صبحانه مناسب برای ورم معده چیست؟
صبحانه مناسب برای گاستریت باید شامل مواد غذایی ساده و به آسانی هضم شود. جو دو سر با موز، نان تست با عسل، ماست پروبیوتیک، تخم مرغ آب‌پز، موز و اسموتی‌های ملایم گزینه‌های خوبی هستند. از مواد چرب، قهوه، مرکبات و غذاهای تند خودداری کنید. چای‌های گیاهی مثل زنجبیل و نعناع نیز می‌توانند به تسکین معده کمک کنند.
برای درمان ورم معده در دوران بارداری چه باید بکنیم؟
برای درمان التهاب معده در دوران بارداری، وعده‌های کوچک و مکرر بخورید و از غذاهای چرب، تند و اسیدی خودداری کنید. مصرف آب کافی و چای‌های گیاهی ملایم مثل زنجبیل یا نعناع می‌تواند مفید باشد. سر تخت را بالا ببرید و لباس‌های راحت بپوشید. مشورت با پزشک برای مصرف آنتی‌اسیدها و داروهای ایمن ضروری است.
تفاوت زخم معده و ورم معده چیه؟
در ورم معده، دیواره‌ها و مخاط معده ملتهب می‌شوند. وقتی بیماری به حالت مزمن و فرسایشی می‌رسد، ممکن است زخم‌هایی در دیواره معده ایجاد شود. به ویژه در نوع گاستریت هلیکوباکتر پیلوری، یکی از عوارض پیشرفته بیماری بروز زخم معده است. در این حالت، بیمار دچار درد معده و خونریزی‌های داخلی می‌شود. این زخم‌ها معمولاً روی پوشش معده یا اثنی‌عشر ظاهر می‌شوند.